Boże Narodzenie to wyjątkowe święta, okazja do rodzinnych spotkań, długich rozmów przy stole i powrotu do smaków dzieciństwa. Według badania1 przeprowadzonego przez SW Research w październiku 2022 roku, ponad połowa Polaków jest zdania, że o tradycje bożenarodzeniowe należy dbać, dlatego samodzielnie przygotują wigilijne potrawy (58,8%). Przeciwnego zdania jest 1/5 badanych (20,3%), którzy planują w tym roku albo kupić gotowe wigilijne potrawy albo zamówić bożonarodzeniowy catering. Pozostała część (21%) znajduje się pośrodku obu stanowisk.
Ryba na świątecznym stole
Tradycyjna wigilijna kolacja pozbawiona jest potraw mięsnych, dlatego też na stole pojawia się m.in. ryba w wielu wariacjach. Najbardziej popularny jest smażony lub pieczony karp. Znaną propozycją jest również ryba po grecku. W wielu domach pojawiają się również bardziej nowoczesne dania, np. tatar z łososia. I choć wigilia to nie jedyny dzień w roku gdy sięgamy po rybne przysmaki, to jednak czas świąt jest najlepszym okresem sprzedażowym dla tej kategorii.
„Na przestrzeni ostatnich kilku lat spożycie ryb w Polsce kształtuje się w przedziale 12-14 kilogramów na osobę. Rybę można spożywać pod wieloma postaciami. Świeże, wędzone, mrożone, przetwory rybne, konserwy – konsument na do wyboru wiele możliwości” – mówi Przemysław Bojanowski, analityk danych CMR.
Ekspert zaznacza, że zarówno Boże Narodzenie, jak i Wielkanoc oznaczają wzrosty sprzedaży ryb wędzonych. Liczba sprzedanych opakowań w grudniu 2021 roku w supermarketach wzrosła o ponad 25% w porównaniu do miesiąca wcześniej. Zdecydowaną większość sprzedaży generuje łosoś wędzony nieco mniej niż 9 na 10 sprzedanych opakowań stanowi właśnie ten gatunek ryby.
Sezonowością sprzedaży cechują się także przetwory rybne. I podobnie tutaj też widać wzrosty w okresie świąt. Jest jednak jedna różnica. Grudzień to zdecydowanie najlepszy okres dla producentów, sprzedaż przewyższa nie tylko pozostałe miesiące ale jest również istotnie wyższa niż w święta wielkanocne. O ile w rybach wędzonych króluje łosoś o tyle w przetworach dominuje śledź. 3 na 4 opakowania zawierają właśnie ten gatunek ryby2.
W przypadku mrożonych ryb i owoców morza najlepszym miesiącem pod względem sprzedaży i jedynym z wyraźnym wzrostem jest grudzień. W grudniu 2021 roku w porównaniu do listopada liczba sprzedanych opakowań wzrosła o 120%.
A po Wigilii…
W pierwszy dzień świąt na stole zaczynają na nowo gościć mięsa i wędliny, zarówno te przygotowywane tradycyjnie przez gospodynie, jak i gotowe propozycje prosto ze sklepu. Co powinno znaleźć się w sekcji mięsnej w grudniu?
„Konsumenci wracają do tradycyjnej kuchni polskiej podawanej za czasów dworskich i szlacheckich. Poszukują również nowych wrażeń smakowych łącząc klasyczną kuchnie z nowymi smakami. Czynnikiem kluczowym przy wyborze produktów jest jakość. Zbliżający się okres świąt Bożego Narodzenia to czas, kiedy Polacy jeszcze częściej niż zwykle sięgają po mięso. O ile Wigilia jest dniem bezmięsnym i w większości domów ta tradycja jest nadal podtrzymywana, to jednak pierwszy czy drugi dzień świąt to czas, kiedy na stołach królują wędliny, pieczone udka, karczek, kotlety, mięsne przystawki, bigos czy różnego rodzaju pasztety” – mówi Dariusz Goszczyński, prezes KRD-IG.
W sklepowej ofercie nie może zabraknąć więc boczku, pieczonych mięs i tradycyjnych szynek. Polacy poszukują smaków dzieciństwa i jak najwyższej jakości, dlatego ich uwagę zwrócą produkty lokalne, z krótkim i prostym składem.
Nieodłączny nabiał
Na bożonarodzeniowej liście zakupów nie brakuje też pozycji z kategorii nabiału. Podstawą świątecznych przygotowań są takie produkty jak jajka, masło, margaryny, mleko czy śmietana. Należy jednak również pamiętać, że tradycyjne potrawy to nie wszystko. W lodówce powinny się znaleźć również podstawowe składniki na szybką kanapkę lub kolację przy winie i kominku. Warto więc poświęcić nieco uwagi półce z serami, od niezastąpionej klasycznej goudy po sery pleśniowe i długodojrzewające. Na popularności zyskują również sery owcze i kozie. Ciekawymi propozycjami są również sery mozzarella czy burrata. Mogą one występować solo, a także jako dodatek do sałatki.
Kategoria serów jest obecna w zakupach niemal wszystkich gospodarstw domowych, a każde gospodarstwo kupuje ser ponad 68 razy w ciągu roku wydając w tym czasie na kategorię ponad 645 zł. W ciągu ostatnich 12 miesięcy (lipiec 2021-czerwiec 2022) odnotowano niewielki spadek wolumenu zakupów przy jednoczesnym wzroście wartości w porównaniu z okresem rok wcześniej. Wynika to ze wzrostu średniej ceny o ok. 12%. Liczba nabywców kategorii praktycznie nie uległa zmianie i jest na stabilnym, wysokim poziomie3.
Do smaku
Kluczową kategorią w okresie świąt są również przyprawy. I choć są one dostępne w sklepach przez cały rok, to jednak w poszczególnych okresach zmianom ulega oferta. W okresie bożonarodzeniowym na półce pojawiają się różnego rodzaju mieszanki dedykowane, do ryb, mięs, wypieków czy grzanych trunków. Poza tym zwiększa się dostępność charakterystycznych dla zimy przypraw jednoskładnikowych, jak goździki, anyż czy cynamon. Wszystkie te pozycje warto wyróżnić spośród klasycznych przypraw, by klient dostrzegł sezonową ofertę i sięgnął po najbardziej potrzebne produkty.
Ważne miejsce w bożonarodzeniowej ofercie zajmują również majonezy czy chrzan, jako tradycyjne dodatki do wigilijnych potraw. Są to produkty dostępne na co dzień w większości placówek, jednak w okresach świątecznych znacznie zyskują na znaczeniu.
Słodycze małe i duże
Święta to również czas, gdy często nie patrzymy na kalorie. Sięgamy więc po ulubione potrawy i… słodycze. Poza tym przygotowując prezenty dla najbliższych również sięgamy po ulubione smakołyki. Nic więc dziwnego, że w okresie bożonarodzeniowym rośnie sprzedaż wielu kategorii słodyczy paczkowanych.
„Chyba najbardziej kojarzonym ze świętami Bożego Narodzenia rodzajem słodyczy są pierniki. Jest to kategoria sezonowa, która szczyty swojej sprzedaży osiąga właśnie na koniec roku. Jednym z czynników wpływających na wzrost sprzedaży jest rozwój dystrybucji. W grudniu zeszłego roku pierniki były dostępne w 3 na 4 sklepy małoformatowe. W okresie wakacyjnym dystrybucja spada do około 60%. Drugim czynnikiem decydującym o wzroście jest rotacja, która porównując grudzień do września 2021 wzrosła o 65%” – mówi Przemysław Bojanowski z CMR.
Ekspert zaznacza, że takie wzrosty sprzedaży próbują wykorzystać zarówno sklepy, jak również producenci przez zwiększanie szerokości półki, z 3 wariantów do 5 w analizowanym okresie. Wzrost ten w niewielkim stopniu przekłada się na większe zakupy. Kolejną typowo bożonarodzeniową kategorią są kalendarze adwentowe, których sprzedaż odbywa się praktycznie tylko w listopadzie i grudniu. W listopadzie około 40% sklepów małoformatowych do 300 mkw. wprowadza ten produkt do swojej oferty. Tak samo jak gwałtownie rośnie dystrybucja tak samo gwałtownie spada już w styczniu. Jednak nawet w szczycie sprzedaży oferta nie jest szeroka4.
Podobną sezonowością cechują się figurki czekoladowe, jednak w ich przypadku mamy do czynienia z dwoma szczytami sprzedaży w roku: najwyższy w święta Bożego Narodzenia i mniejszy w Wielkanoc. Do wzrostów przyczynia się też dystrybucja. W zimowe święta aż 75% sklepów oferuje ten rodzaj słodyczy. Najczęściej kupowana jest figurka Mikołaja – wśród 10 najbardziej popularnych figurek 4 to właśnie mikołaje. Oprócz tego można znaleźć: aniołki, bombki, szyszki, renifery, bałwanki5.
„Święta to też dobry okres dla całej kategorii pralin, liczba sprzedanych opakowań w grudniu w porównaniu do listopada rośnie o około 74%. W grudniu 2021 roku 3 produkty z największą liczbą sprzedanych opakowań w sklepach małoformatowych do 300 mkw. to: Toffifee z orzechem 125 g, Raffaello 150 g, Merci Finest Selection Red 250 g” – dodaje Bojanowski.
W kontekście słodyczy świątecznych warto jeszcze wspomnieć o czekoladach, w szczególności tabliczkach o większej wadze, często wybieranych na prezent. Grudzień to najlepszy miesiąc w roku pod względem ich sprzedaży, w porównaniu do listopada liczba sprzedanych sztuk wzrasta o ponad 80%6.
Rozgrzewające napoje
Od dawna w tradycję świąt Bożego Narodzenia doskonale wpisuje się kawa oraz herbata. Zarówno jako aromatyczny dodatek do świątecznej uczty, w szczególności do wszechobecnych ciast i słodkości, a także jako świąteczny podarunek.
„Kawy dostępne są w prawie wszystkich sklepach małoformatowych do 300 mkw. W okolicach grudnia 2021 roku najszerzej dostępne były kawy mielone, rozpuszczalne oraz wszelkiego rodzaju mixy kawowe. Kawę cappuccino mogliśmy znaleźć w prawie 70% sklepów do 300 mkw., natomiast ziarnistą w około 45%. Kupując kawę na święta konsument na półce w sklepie mógł znaleźć średnio około 26 wariantów kaw, największy wybór był wśród około 11 wariantów kaw mielonych oraz 7 wariantów kaw rozpuszczalnych” – komentuje Maciej Gliński z CMR.
W trakcie grudniowych zakupów w ubiegłym roku klienci sklepów małoformatowych najwięcej wydali na kawę mieloną (prawie 60% wartości sprzedaży kawy) oraz kawę rozpuszczalną (prawie ¼). Najwięcej wydano na produkty marki Jacobs Krönung oraz Prima Finezja od producenta Jacobs Douwe Egberts.
Jednym z najpopularniejszych wyborów klientów sklepów małoformatowych do 300 mkw. w tym okresie była również herbata. Klienci najczęściej decydowali się na zakup herbat ekspresowych czarnych, ziołowych oraz owocowych. W grudniu 2021 wartość sprzedaży całej kategorii herbat wzrosła o blisko 7% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej głownie za sprawą wzrostu wartości sprzedaży herbat ekspresowych owocowych, ziołowych i czarnych. W grudniu 2021 największą popularnością cieszyły się herbaty marki Lipton (Unilever) z udziałem około 29% w wartości sprzedaży herbat7.
Przygotowanie oferty na Boże Narodzenie jest kluczowe. Nie może w niej zabraknąć podstawowych składników tradycyjnych potraw, ale także zaskakujących nowości np. w kategorii słodyczy. Należy pamiętać również o odpowiednim ustawieniu kategorii, by klient o niczym nie zapomniał – w ferworze świątecznych przygotowań na pewno doceni wszelką pomoc.
Weronika Nowak
Redaktor
1 Dane SW Research
2 Dane CMR.
3 Dane GfK Polonia.
4 Dane CMR, sklepy małoformatowe do 300 mkw.
5 Ibidem.
6 Ibidem.
7 Ibidem.
Fot: AdobeStock
Ryba na świątecznym stole
Tradycyjna wigilijna kolacja pozbawiona jest potraw mięsnych, dlatego też na stole pojawia się m.in. ryba w wielu wariacjach. Najbardziej popularny jest smażony lub pieczony karp. Znaną propozycją jest również ryba po grecku. W wielu domach pojawiają się również bardziej nowoczesne dania, np. tatar z łososia. I choć wigilia to nie jedyny dzień w roku gdy sięgamy po rybne przysmaki, to jednak czas świąt jest najlepszym okresem sprzedażowym dla tej kategorii.
„Na przestrzeni ostatnich kilku lat spożycie ryb w Polsce kształtuje się w przedziale 12-14 kilogramów na osobę. Rybę można spożywać pod wieloma postaciami. Świeże, wędzone, mrożone, przetwory rybne, konserwy – konsument na do wyboru wiele możliwości” – mówi Przemysław Bojanowski, analityk danych CMR.
Ekspert zaznacza, że zarówno Boże Narodzenie, jak i Wielkanoc oznaczają wzrosty sprzedaży ryb wędzonych. Liczba sprzedanych opakowań w grudniu 2021 roku w supermarketach wzrosła o ponad 25% w porównaniu do miesiąca wcześniej. Zdecydowaną większość sprzedaży generuje łosoś wędzony nieco mniej niż 9 na 10 sprzedanych opakowań stanowi właśnie ten gatunek ryby.
Sezonowością sprzedaży cechują się także przetwory rybne. I podobnie tutaj też widać wzrosty w okresie świąt. Jest jednak jedna różnica. Grudzień to zdecydowanie najlepszy okres dla producentów, sprzedaż przewyższa nie tylko pozostałe miesiące ale jest również istotnie wyższa niż w święta wielkanocne. O ile w rybach wędzonych króluje łosoś o tyle w przetworach dominuje śledź. 3 na 4 opakowania zawierają właśnie ten gatunek ryby2.
W przypadku mrożonych ryb i owoców morza najlepszym miesiącem pod względem sprzedaży i jedynym z wyraźnym wzrostem jest grudzień. W grudniu 2021 roku w porównaniu do listopada liczba sprzedanych opakowań wzrosła o 120%.
A po Wigilii…
W pierwszy dzień świąt na stole zaczynają na nowo gościć mięsa i wędliny, zarówno te przygotowywane tradycyjnie przez gospodynie, jak i gotowe propozycje prosto ze sklepu. Co powinno znaleźć się w sekcji mięsnej w grudniu?
„Konsumenci wracają do tradycyjnej kuchni polskiej podawanej za czasów dworskich i szlacheckich. Poszukują również nowych wrażeń smakowych łącząc klasyczną kuchnie z nowymi smakami. Czynnikiem kluczowym przy wyborze produktów jest jakość. Zbliżający się okres świąt Bożego Narodzenia to czas, kiedy Polacy jeszcze częściej niż zwykle sięgają po mięso. O ile Wigilia jest dniem bezmięsnym i w większości domów ta tradycja jest nadal podtrzymywana, to jednak pierwszy czy drugi dzień świąt to czas, kiedy na stołach królują wędliny, pieczone udka, karczek, kotlety, mięsne przystawki, bigos czy różnego rodzaju pasztety” – mówi Dariusz Goszczyński, prezes KRD-IG.
W sklepowej ofercie nie może zabraknąć więc boczku, pieczonych mięs i tradycyjnych szynek. Polacy poszukują smaków dzieciństwa i jak najwyższej jakości, dlatego ich uwagę zwrócą produkty lokalne, z krótkim i prostym składem.
Nieodłączny nabiał
Na bożonarodzeniowej liście zakupów nie brakuje też pozycji z kategorii nabiału. Podstawą świątecznych przygotowań są takie produkty jak jajka, masło, margaryny, mleko czy śmietana. Należy jednak również pamiętać, że tradycyjne potrawy to nie wszystko. W lodówce powinny się znaleźć również podstawowe składniki na szybką kanapkę lub kolację przy winie i kominku. Warto więc poświęcić nieco uwagi półce z serami, od niezastąpionej klasycznej goudy po sery pleśniowe i długodojrzewające. Na popularności zyskują również sery owcze i kozie. Ciekawymi propozycjami są również sery mozzarella czy burrata. Mogą one występować solo, a także jako dodatek do sałatki.
Kategoria serów jest obecna w zakupach niemal wszystkich gospodarstw domowych, a każde gospodarstwo kupuje ser ponad 68 razy w ciągu roku wydając w tym czasie na kategorię ponad 645 zł. W ciągu ostatnich 12 miesięcy (lipiec 2021-czerwiec 2022) odnotowano niewielki spadek wolumenu zakupów przy jednoczesnym wzroście wartości w porównaniu z okresem rok wcześniej. Wynika to ze wzrostu średniej ceny o ok. 12%. Liczba nabywców kategorii praktycznie nie uległa zmianie i jest na stabilnym, wysokim poziomie3.
Do smaku
Kluczową kategorią w okresie świąt są również przyprawy. I choć są one dostępne w sklepach przez cały rok, to jednak w poszczególnych okresach zmianom ulega oferta. W okresie bożonarodzeniowym na półce pojawiają się różnego rodzaju mieszanki dedykowane, do ryb, mięs, wypieków czy grzanych trunków. Poza tym zwiększa się dostępność charakterystycznych dla zimy przypraw jednoskładnikowych, jak goździki, anyż czy cynamon. Wszystkie te pozycje warto wyróżnić spośród klasycznych przypraw, by klient dostrzegł sezonową ofertę i sięgnął po najbardziej potrzebne produkty.
Ważne miejsce w bożonarodzeniowej ofercie zajmują również majonezy czy chrzan, jako tradycyjne dodatki do wigilijnych potraw. Są to produkty dostępne na co dzień w większości placówek, jednak w okresach świątecznych znacznie zyskują na znaczeniu.
Słodycze małe i duże
Święta to również czas, gdy często nie patrzymy na kalorie. Sięgamy więc po ulubione potrawy i… słodycze. Poza tym przygotowując prezenty dla najbliższych również sięgamy po ulubione smakołyki. Nic więc dziwnego, że w okresie bożonarodzeniowym rośnie sprzedaż wielu kategorii słodyczy paczkowanych.
„Chyba najbardziej kojarzonym ze świętami Bożego Narodzenia rodzajem słodyczy są pierniki. Jest to kategoria sezonowa, która szczyty swojej sprzedaży osiąga właśnie na koniec roku. Jednym z czynników wpływających na wzrost sprzedaży jest rozwój dystrybucji. W grudniu zeszłego roku pierniki były dostępne w 3 na 4 sklepy małoformatowe. W okresie wakacyjnym dystrybucja spada do około 60%. Drugim czynnikiem decydującym o wzroście jest rotacja, która porównując grudzień do września 2021 wzrosła o 65%” – mówi Przemysław Bojanowski z CMR.
Ekspert zaznacza, że takie wzrosty sprzedaży próbują wykorzystać zarówno sklepy, jak również producenci przez zwiększanie szerokości półki, z 3 wariantów do 5 w analizowanym okresie. Wzrost ten w niewielkim stopniu przekłada się na większe zakupy. Kolejną typowo bożonarodzeniową kategorią są kalendarze adwentowe, których sprzedaż odbywa się praktycznie tylko w listopadzie i grudniu. W listopadzie około 40% sklepów małoformatowych do 300 mkw. wprowadza ten produkt do swojej oferty. Tak samo jak gwałtownie rośnie dystrybucja tak samo gwałtownie spada już w styczniu. Jednak nawet w szczycie sprzedaży oferta nie jest szeroka4.
Podobną sezonowością cechują się figurki czekoladowe, jednak w ich przypadku mamy do czynienia z dwoma szczytami sprzedaży w roku: najwyższy w święta Bożego Narodzenia i mniejszy w Wielkanoc. Do wzrostów przyczynia się też dystrybucja. W zimowe święta aż 75% sklepów oferuje ten rodzaj słodyczy. Najczęściej kupowana jest figurka Mikołaja – wśród 10 najbardziej popularnych figurek 4 to właśnie mikołaje. Oprócz tego można znaleźć: aniołki, bombki, szyszki, renifery, bałwanki5.
„Święta to też dobry okres dla całej kategorii pralin, liczba sprzedanych opakowań w grudniu w porównaniu do listopada rośnie o około 74%. W grudniu 2021 roku 3 produkty z największą liczbą sprzedanych opakowań w sklepach małoformatowych do 300 mkw. to: Toffifee z orzechem 125 g, Raffaello 150 g, Merci Finest Selection Red 250 g” – dodaje Bojanowski.
W kontekście słodyczy świątecznych warto jeszcze wspomnieć o czekoladach, w szczególności tabliczkach o większej wadze, często wybieranych na prezent. Grudzień to najlepszy miesiąc w roku pod względem ich sprzedaży, w porównaniu do listopada liczba sprzedanych sztuk wzrasta o ponad 80%6.
Rozgrzewające napoje
Od dawna w tradycję świąt Bożego Narodzenia doskonale wpisuje się kawa oraz herbata. Zarówno jako aromatyczny dodatek do świątecznej uczty, w szczególności do wszechobecnych ciast i słodkości, a także jako świąteczny podarunek.
„Kawy dostępne są w prawie wszystkich sklepach małoformatowych do 300 mkw. W okolicach grudnia 2021 roku najszerzej dostępne były kawy mielone, rozpuszczalne oraz wszelkiego rodzaju mixy kawowe. Kawę cappuccino mogliśmy znaleźć w prawie 70% sklepów do 300 mkw., natomiast ziarnistą w około 45%. Kupując kawę na święta konsument na półce w sklepie mógł znaleźć średnio około 26 wariantów kaw, największy wybór był wśród około 11 wariantów kaw mielonych oraz 7 wariantów kaw rozpuszczalnych” – komentuje Maciej Gliński z CMR.
W trakcie grudniowych zakupów w ubiegłym roku klienci sklepów małoformatowych najwięcej wydali na kawę mieloną (prawie 60% wartości sprzedaży kawy) oraz kawę rozpuszczalną (prawie ¼). Najwięcej wydano na produkty marki Jacobs Krönung oraz Prima Finezja od producenta Jacobs Douwe Egberts.
Jednym z najpopularniejszych wyborów klientów sklepów małoformatowych do 300 mkw. w tym okresie była również herbata. Klienci najczęściej decydowali się na zakup herbat ekspresowych czarnych, ziołowych oraz owocowych. W grudniu 2021 wartość sprzedaży całej kategorii herbat wzrosła o blisko 7% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej głownie za sprawą wzrostu wartości sprzedaży herbat ekspresowych owocowych, ziołowych i czarnych. W grudniu 2021 największą popularnością cieszyły się herbaty marki Lipton (Unilever) z udziałem około 29% w wartości sprzedaży herbat7.
Przygotowanie oferty na Boże Narodzenie jest kluczowe. Nie może w niej zabraknąć podstawowych składników tradycyjnych potraw, ale także zaskakujących nowości np. w kategorii słodyczy. Należy pamiętać również o odpowiednim ustawieniu kategorii, by klient o niczym nie zapomniał – w ferworze świątecznych przygotowań na pewno doceni wszelką pomoc.
Weronika Nowak
Redaktor
1 Dane SW Research
2 Dane CMR.
3 Dane GfK Polonia.
4 Dane CMR, sklepy małoformatowe do 300 mkw.
5 Ibidem.
6 Ibidem.
7 Ibidem.
Fot: AdobeStock
