Nie wiadomo, kiedy człowiek zetknął się z nią po raz pierwszy, ale gdy to nastąpiło człowiek i sól stali się nierozłączną parą. Wiadomo, że w okresie neolitu ludzie dysponowali już wiedzą jak ją pozyskać. Początkowo korzystali z najłatwiej dostępnych źródeł, czyli naturalnych solanek i słonych lagun, które tworzyły się w miejscach wysychających morskich zatok i słonych jezior. Potem zaczęli wydobywać sól ze złóż położonych pod ziemią.
Sól początkowo osiągała tak zawrotne ceny, że była nawet stosowana przez pewien czas jako środek płatniczy. Prawdopodobnie właśnie z tego okresu wzięło się powiedzenie o „słonych cenach”. Na korzystanie z jej szczególnych właściwości mogli sobie pozwolić jedynie władcy i możni ówczesnego świata. Starożytni kapłani wierzyli w magiczną moc soli i chętnie sięgali po nią w obrzędach mających odpędzać demony.
Sól przed laty i dziś
Wszyscy znamy białe, drobne kryształki, po które sięgamy, by wzmocnić i uwypuklić smak potraw. Dzisiejsza sól byłaby prawdziwym luksusem dla starożytnych Greków czy Rzymian. Ich sól wyglądem nie przypominała tej, którą obecnie znamy. Dawniej sól była szara, pełna zanieczyszczeń i zbita w grudki, o smaku bardziej gorzkim niż słonym.
W dzisiejszych czasach również trudno wyobrazić sobie życie bez soli, mimo że by ją zdobyć nie trzeba już wysiłku - wystarczy sięgnąć na sklepową półkę. Dziś sól znajdziemy w tak dużej ilości produktów, że często nawet nie zdajemy sobie sprawy z jej obecności. Wystarczy przyjrzeć się typowemu śniadaniu: pieczywo, margaryna, ser żółty i plasterek wędliny. W tych wszystkich produktach znajdziemy sól, która nie tylko podkreśla naturalny smak naszych ulubionych produktów, ale też nierzadko jest niezbędnym elementem ich procesu produkcyjnego.
Sól w technologii
Sól odgrywa niebagatelną rolę w technologii wytwarzania żywności. Gdyby nie ona, chleb byłby kruchy i blady, a dzięki soli możemy cieszyć się kształtnym, pulchnym i rumianym pieczywem. Podobnie rzecz ma się z wędliną. Dodatek soli w procesie peklowania zapewnia jej właściwą trwałość i wilgotność. Żółty ser oprócz walorów smakowych zyskuje dzięki soli piękne dziury, atrakcyjny aromat oraz właściwą skórkę. Dzieje się tak, gdyż
w obecności soli swoją rolę pełnić może odpowiednia mikroflora, która kształtuje te cechy. Przysmak Francuzów – anchois – również nie mógłby gościć na naszych stołach, gdyby nie sól, nie wspominając już nawet o naszej kiszonej kapuście czy ogórkach. Popularne mieszanki przyprawowe, swoją skuteczność także zawdzięczają soli – zawierają jej średnio 50 – 60%.
Sól dla zdrowia
Sól składa się z dwóch niezwykle reaktywnych pierwiastków: sodu i chloru. W czystej postaci są toksyczne i nieprzyswajalne przez człowieka. Jednakże w postaci chlorku sodu, czyli właśnie soli – mają niebagatelny wpływ na gospodarkę wodno - elektrolitową organizmu. Oczywiście co za dużo to niezdrowo, ale nadmierne ograniczanie spożycia sodu także nie jest wskazane. Sód odpowiada za utrzymanie właściwej objętości i ciśnienia krwi, a także za transport wielu składników odżywczych (aminokwasów, cukrów i witamin). W niektórych sytuacjach (np. u osób bardzo aktywnych fizycznie) może dojść do jego znaczących niedoborów, co przejawia się m.in. gwałtownym spadkiem wydolności fizycznej i narastającym znużeniem, czasami prowadzić może nawet do zasłabnięcia i utraty przytomności. Najczęściej dzieje się tak w przypadku znaczącego odwodnienia organizmu, na co szczególnie łatwo narazić się latem lub bardzo intensywnie ćwicząc. Ponadto, chlorek sodu, czyli sól podaje się również w stanach gorączkowych, przy rozległych oparzeniach, długotrwałych wymiotach, cukrzycy, przetokach żołądkowych, jelitowych, żółciowych i trzustkowych.
Śmiało można powiedzieć, że bez soli nasze życie pozbawione zostałoby smaku. Tak popularne produkty jak np. słone przekąski nigdy by nie zaistniały, a większość spośród produktów, bez których nie wyobrażamy sobie codziennego życia, miałoby zupełnie inny wygląd czy aromat. Sól z pewnością dodaje wielu produktom tę przysłowiową „kropkę nad i”.
Mgr Dorota Osóbka
Dietetyk Żywienia
Sól Kujawska
– niezastąpiona w kreacji smaku
Bez soli smutna biesiada – mówi przysłowie. To podstawowa przyprawa goszcząca na wszystkich stołach. Warto zadbać, aby w naszej kuchni pojawiły się jej najlepsze gatunki. Wśród nich koneserzy soli wysoko cenią Sól Kujawską Dywizji Sodowej Ciech S.A.
Sól Kujawska należy do warzonych i jodowanych odmian soli. Jest ona wydobywana z krystalicznie czystych zasobów solnych na Kujawach, które zasilają uzdrowiska w Inowrocławiu i Ciechocinku. Zlokalizowane w tym regionie nieskażone złoża pochodzenia morskiego są gwarancją najwyższej jakości oraz zdrowotnych właściwości pozyskiwanego tam produktu.
Sól - niezastąpiona zarówno w kuchni, jak i w diecie człowieka – wymaga bliższego poznania. Smak słony należy do czterech podstawowych smaków rozróżnianych przez nasze kubki smakowe. Dzieje się tak, gdyż sól jest niezbędna do funkcjonowania zdrowego organizmu. Będąc głównym źródłem jonów Na+ i Cl- odgrywa kluczową rolę w wielu procesach fizjologicznych. „Zawarty w soli chlorek sodu ma niebagatelny wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Sód odpowiada za utrzymanie właściwej objętości i ciśnienia krwi, a także transport wielu składników odżywczych, takich jak witaminy, cukry i aminokwasy” – mówi dietetyk Dorota Osóbka z Poradni Żywieniowej Food Line.
Podkreślane jest również znaczenie soli dla działania układu nerwowego człowieka. Dzięki wysokiej zawartości jodu jest ona wykorzystywana podczas leczenia chorób dróg oddechowych. Z tego cennego pierwiastka słynie przede wszystkim mikroklimat morski. Jego namiastkę możemy uzyskać wsypując odrobinę jodowanej soli do ceramicznego kominka, z którego będą się ulatniać cenne związki chemiczne. Choć z używaniem soli nie można przesadzać, na pewno nie możemy z niej całkowicie zrezygnować. Bez soli nie sposób wyobrazić sobie przecież zdrowego i smacznego gotowania.
Zastosowanie Soli Kujawskiej w kuchni jest wręcz nieograniczone. Dodanie jej do potrawy sprawia, że staje się ona bardziej wyrazista. Wysokiej jakości sól ma dobroczynny wpływ na konsystencję i kolor dań podczas ich gotowania lub pieczenia. Ze względu na właściwości antybakteryjne, wykorzystuje się ją jako środek konserwujący żywność, głównie mięso, ryby i ser. Sól jest także niezbędna podczas przyrządzania domowych przetworów, zwłaszcza w procesie kwaszenia ogórków. Dodanie odrobiny soli do wody, w której będziemy gotować jajka, zapobiegnie pękaniu ich skorupek. Kulinarną ciekawostką jest także to, że szczypta soli przyspiesza ubijanie śmietany lub białek.
Właściwości soli są znane od najdawniejszych czasów. „Około 225 milionów lat temu na znacznych obszarach Europy, w tym i Polski występowało morze, tzw. cechsztyńskie. w wyniku procesów zachodzących przez kolejne miliony lat, a zwłaszcza dzięki odparowaniu wody powstały w wielu miejscach pokłady soli kamiennej. Złoża kujawskie w okolicy Inowrocławia odkryto wiele wieków temu, jednak na skalę przemysłową zaczęto interesować się nimi dopiero na początku XIX wieku. Wkrótce też dostrzeżono zdrowotne właściwości wydobywanej tam solanki. Od tamtej pory w regionie Inowrocławia i Ciechocinka zaczęły powstawać słynne na całą Polskę sanatoria i uzdrowiska. Funkcjonują one do dziś, a Sól Kujawska nadal jest ceniona za swoje walory zdrowotne i smakowe” – wyjaśnia historię soli na Kujawach Krzysztof Gromniak, Dyrektor Sprzedaży w Dywizji Sodowej
Ciech S.A.
Producent ten cieszy się niezmiennie opinią spadkobiercy długoletniej tradycji eksploatacji soli w tym regionie. Gwarantuje tym samym najwyższą jakość, naturalność oraz czystość produktu.
