Czy temperatura spożywanych zimą posiłków ma jakieś znaczenie? Czy powinniśmy wybierać raczej ciepłe potrawy i unikać tych wychładzających? Jeśli tak, to dlaczego?
Agnieszka Piskała, specjalistka ds. żywienia w programie edukacyjnym „Żyj smacznie i zdrowo”: Proces trawienia w organizmie człowieka przebiega w temperaturze 38°C, tylko w takich warunkach działają enzymy trawienne. Jeśli spożywamy posiłek znacznie chłodniejszy np. lody (ok. -4° C) organizm musi najpierw zainwestować energię, żeby „podgrzać” taki posiłek do temperatury 38°C. Jeśli jednak spożywamy ciepły posiłek (np. 60°C), to nie tylko organizm nie traci energii, żeby go podgrzać, ale jednocześnie w procesie wyrównywania temperatur, taki posiłek oddaje energię cieplną organizmowi rozgrzewając go od środka.
Czyli, warto od czasu do czasu skusić się na ciepły napój rozgrzewający w postaci herbaty z cytryną, tak lubianej przez Polaków?
Agnieszka Piskała: Zimą zawsze warto sięgać po rozgrzewające napoje. Tylko niekoniecznie po herbatę z cytryną! Dlaczego? Cytryna jest bogatym źródłem witaminy C, która łączy się z nieprzyswajalnym dla ludzkiego organizmu glinem (aluminium) obecnym w herbacie. W wyniku tego połączenia, nieprzyswajalny glin zmienia się w łatwo wchłaniany przez organizm cytrynian glinu, który jest niebezpieczny dla naszego zdrowia. Alternatywą dla cytryny może być miód, cynamon, ale również pieprz, gałka muszkatołowa czy chili, które również świetnie psuje do czekolady na gorąco lub kakao.
Wiemy już, że warto spożywać ciepłe posiłki, które grzeją nasz organizm od środka. A co z jogurtami i innymi produktami mlecznymi, które podobno mają właściwości wychładzające?
Agnieszka Piskała: W czasie zimy nie musimy z nich rezygnować całkowicie, ale należy pamiętać, że zarówno jogurty i inne produkty mleczne faktycznie wychładzają nasz organizm. Nabiał ponadto, ma właściwości nie tylko wychładzające, ale i mocno nawilżające, a to pierwszy krok do infekcji. Dlaczego? Chodzi o to, że nabiał powoduje większe wydzielanie śluzu np. w naszym jelicie czy gardle, stwarzając tym samym dobre warunki do rozwoju drobnoustrojów. Codziennie każdy z nas powinien zjeść rano ciepłe i pożywne śniadanie. Zamiast jogurtu warto przygotować jajecznicę czy płatki owsiane z mlekiem, które rozgrzeją nasz organizm i dostarczą nam energię na cały dzień.
Skoro mowa o infekcjach, w jaki sposób w czasie zimy możemy naturalnie zadbać o naszą odporność?
Agnieszka Piskała: Owoce i warzywa to naturalne wsparcie naszej odporności. Należy pamiętać, by podobnie jak w innych porach roku, codziennie spożywać 5 porcji warzyw i owoców, najlepiej sezonowych. Warto jeść jabłka, gruszki oraz warzywa okopowe takie jak: marchewka, pietruszka, buraki, ziemniaki, selery. Zaleca się również, by regularnie spożywać kwaszonki takie jak: kiszona kapusta, ogórki, które zawierają dobroczynne bakterie probiotyczne. Zarówno kwaszonki jak i wymienione owoce i warzywa zawierają dużo witaminy C i beta-karotenu, które wzmacniają naszą odporność oraz wpływają na stan naszej skóry i prawidłowe procesy widzenia. Zimą nie zaleca się natomiast spożywania owoców cytrusowych, takich jak: pomarańcze, cytryny, grejpfruty, ponieważ mają one właściwości wychładzające. Nie bez powodu rosną one w strefie równikowej.
W takim razie wiemy już co jeść zimą, by dbać o swoje zdrowie. A co z samopoczuciem? Czy można jakoś zapobiegać tzw. zimowej chandrze, która związana jest m.in. z brakiem słońca?
Agnieszka Piskała: Oczywiście, że tak. Właściwa dieta wpływa nie tylko na nasze zdrowie, ale i samopoczucie. A co zrobić konkretnie, by poradzić sobie z zimową chandrą? Jeść ryby! Zawarte w tłustych rybach typu łosoś, makrela, tuńczyk, śledź czy mintaj nienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 wpływają korzystnie na poprawę naszego samopoczucia. No i najważniejsze, aktywność fizyczna! Zimą zdecydowanie mniej się ruszamy i spędzamy więcej wolnego czasu w domu podjadając słodkie i słone przekąski. Należy pamiętać, by kontrolować ich ilość w codziennej diecie i pamiętać o tym, że każde podjadanie dostarcza nam kalorii i uznawane jest przez nasz organizm za posiłek.
To jeszcze pytanie o urodę. Co zrobić, by nasza skóra, włosy i paznokcie w czasie zimy były w świetnej kondycji? Powszechnie wiadomo, że mróz i niekorzystne warunki atmosferyczne wpływają negatywnie na stan naszej skóry etc.
Agnieszka Piskała: Zimą nasza skóra jest blada i przesuszona. Sięgając po takie warzywa jak: marchewka, papryka czy dynia bogate w beta-karoten sprawimy, że nasza skóra zyska zdrowy, brzoskwiniowy kolor. Ponadto, warzywa bogate w witaminę C i rutynę uszczelniają naczynia zapobiegając pękaniu naczynek na mrozie i poprawiają szkielet kolagenowy w skórze. Warto sięgać również po tłuste ryby i orzechy, które zawierają nienasycone tłuszcze stanowiące barierę lipidową na skórze i włosach. NNKT mają też działanie nawilżające, w związku z czym zapobiegają nadmiernemu wysuszaniu naszej skóry i włosów. Dodatkowo warto sięgać po pestki dyni. Zawarty w nich cynk poprawia wygląd skóry, leczy niedoskonałości i wzmacnia włosy i paznokcie.
I ostatnie pytanie. Czy zimą zmienia się nasze zapotrzebowanie na płyny? Czy musimy pić więcej, mniej wody? Czy zasada „1,5 l wody dziennie” obowiązuje również zimą?
Agnieszka Piskała: Oczywiście! To całoroczna zasada. Zimą to szczególnie ważne, bo suche powietrze
w pomieszczeniach znacznie wysusza naszą skórę, przyspieszając w ten sposób np. procesy starzenia się. Jednocześnie brak właściwego nawodnienia, nawet jeśli nie czujemy pragnienia, przejawia się w postaci: problemów z koncentracją, bólów głowy, ospałości i ogólnego rozdrażnienia.
Do zaleceń diety zimowej powinien stosować się każdy z nas. Jednak należy pamiętać, by w tym czasie szczególnie zwrócić uwagę na nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży. Zimą organizm młodego człowieka poza zmaganiami z ujemną temperaturą jest dodatkowo obciążony intensywnym wzrostem organizmu i codziennym wysiłkiem fizycznym i intelektualnym w szkole. Każdy uczeń powinien, szczególnie w tym czasie, przestrzegać prawidłowo zbilansowanej diety. Więcej o zimowej diecie dla ucznia oraz o tym jak zdrowo odżywiać się przez cały rok, można przeczytać na stronie internetowej programu edukacyjnego „Żyj smacznie i zdrowo” www.zyjsmacznieizdrowo.pl lub na portalu Facebook www.facebook.com/zyjsmacznieizdrowo
