Podziału rynku dań gotowych można dokonywać według różnych kryteriów. Główny obejmuje potrawy gotowe mokre (w tym dania gotowe mięsne i mięsno-warzywne, sosy i zupy gotowe w słoikach, puszkach kartonach i plastikowych opakowaniach), potrawy gotowe mrożone (zupy mrożone, potrawy warzywne i dania gotowe mrożone), dania gotowe chłodzone (obejmują m.in. zupy i sałatki) oraz dania gotowe suszone (dania instant oraz zupy i sosy w proszku).
Kto najczęściej sięga po dania gotowe?
Produkty z tej kategorii kupują zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Zdaniem specjalistów z branży, po produkty markowe z wyższej półki częściej sięgają kobiety z rodzinami, zaś produkty tańsze preferują mężczyźni. Sporą grupę wśród konsumentów spożywających „gotowce" stanowią robotnicy wykwalifikowani i przedstawiciele wolnych zawodów. Znaczną część klientów stanowią także emeryci i renciści, korzystający z dań gotowych w głównej mierze dlatego, że często są osobami samotnymi, którym nie opłaca się gotować dla samego siebie. Wdzięczną grupą odbiorców są również „single", którzy żyją szybko, dłużej pracują i po powrocie do domu odczuwają potrzebę zjedzenia czegoś natychmiast.
Wzrost rynku dań gotowych uwarunkowany jest w dużej mierze wzrostem liczby klientów, a rosnące tępo życia sprawiło, że coraz większa liczba osób sięga po dania gotowe. Z dań gotowych korzystają bowiem osoby, które są zapracowane, nie mają zbyt wiele czasu na przygotowanie posiłków, a mimo to chcą odżywiać się zdrowo i racjonalnie. A przy dzisiejszym tempie życia takich osób z dnia na dzień przybywa.
Dania gotowe to wspaniała propozycja dla osób, które dopiero rozpoczynają przygodę z kuchnią oraz dla wszystkich poszukujących nowych, ciekawych smaków i inspiracji.
Pozytywnym impulsem dla rozwoju rynku jest też migracja mieszkańców wsi, zwłaszcza młodych, do miast, a także emigracja zarobkowa Polaków - podczas pracy za granicą towarzyszą im polskie gotowe potrawy, które coraz częściej mogą kupić w sklepach Wielkiej Brytanii, czy Irlandii.
Rynek „mokrych" dań gotowych
Rynek dań gotowych warzywno - mięsnych jest jedną z najbardziej dynamicznych kategorii spożywczych. Potrawy gotowe (mokre) obejmują trzy segmenty: dania gotowe warzywno - mięsne, sosy gotowe i zupy gotowe mokre. W 2008 roku łączna wartość tej kategorii przekroczyła 550 mln zł, z czego największe obroty generowały dania gotowe warzywno - mięsne.
Z raportu Nielsena (MAT ON'08) wynika, że w okresie od grudnia 07 do listopada 08 sprzedaż dań gotowych warzywno - mięsnych wzrosła w porównaniu z analogicznym okresem rok wcześniej aż o 21% wartościowo i 11,8% ilościowo a wartość całego rynku wyniosła ok. 353,6 mln zł. (291,4 mln zł w okresie grudzień 06 - listopad 07). Wolumen sprzedaży w tym okresie wyniósł 39 248 ton. Sosy mokre w okresie grudzień 07 - listopad 08 zanotowały nieznaczny spadek sprzedaży (-0,6%), a wartość tej kategorii wyniosła ok. 260 mln zł. W okresie tym sprzedano 24 537 ton tych produktów. W tym samym okresie sprzedało się prawie 6 600 ton zup gotowych za kwotę ponad 38 mln zł.
Polski rynek dań gotowych, to przede wszystkim firma Pamapol, posiadająca w swojej ofercie takie produkty jak dania gotowe w słoikach (m.in. bigos, boczek z grochem, fasola po bretońsku, gołąbki, flaki, gulasz), zupy gotowe w puszkach (m.in. krupnik, fasolowa, grochowa, pomidorowa czy żurek staropolski), pasztety w słoikach, mięsa porcjowane w sosie w opakowaniu aluminiowym i różnego rodzaju konserwy mięsne oraz marka Pudliszki, należąca do amerykańskiego koncernu Heinz, która posiada w ofercie dania gotowe w słoikach (m.in. flaki, fasolka, klopsiki, gołąbki, bigos). Producentem mokrych dań gotowych jest również Agros Nova, która pod markami Łowicz i Krakus proponuje szeroki aortyment zup i sosów gotowych. Do głównych graczy zaliczyć należy również firmę Rieber Foods Polska z marką Delecta, która produkuje zarówno dania gotowe i sosy mokre w słoikach, jak i zupy instant. Kolejnym producentem jest firma Stoczek, należąca do Makaronów Polskich S.A., która w swojej ofercie ma dania gotowe w słoikach (m.in. bigos, gołąbki, pulpety, flaki, fasolka) i zupy gotowe w puszkach (jarzynowa, pomidorowa, żurek). Ważnym graczem na tym rynku jest też Wielkopolska Wytwórnia Żywności Profi, posiadająca w swojej ofercie dania gotowe i zupy gotowe mokre w opakowaniach foliowych. Dania z tego segmentu proponuje również Agrovita. Warto również zwrócić uwagę na rosnące znaczenie marki prywatnej w tym segmencie produktów.
Co wybierają Polacy?
Największą popularnością spośród dań gotowych warzywno - mięsnych cieszy się fasola po bretońsku na którą przypadło 18,8% rynku w ujęciu ilościowym. Zaraz za nią znalazły się flaki, które mają 17,6% rynku, a tuż za nimi gołąbki z 16,6%. Na czwartym miejscu uplasowały się pulpety (14,4%), a zaraz za nimi klopsy (12,0%). Najniższe udziały ilościowe przypadły dla gulaszu (3,6%) i bigosu (2,4%). Podobnie przedstawia się sytuacja jeżeli chodzi o udziały wartościowe - najwięcej zarobiły flaki (21,5%), fasola (17,9%), gołąbki (15,1%) oraz pulpety (13,4%).
Jak widać, polski konsument jest bardziej konserwatywny i nadal wierny tradycyjnym, sprawdzonym smakom. Klienci sięgają przede wszystkim po te pozycje, które wcześniej sprawdzili i które oceniają jako dobre. Polacy przy wyborze kierują się dobrym smakiem oraz typem i wariantem smakowym produktu.
Słoiki górą!
Nadal najpopularniejszym opakowaniem dla dań warzywno - mięsnych jest słoik, który posiada najwięcej, bo aż 93,7% udziałów wolumenowych. Daleko za nim znalazły się dania gotowe w puszce (4,1%). W ciągu ostatnich dwóch lat pojawiły się również dania gotowe w opakowaniach foliowych, w kartonikach i na tackach, jednak stanowią one bardzo niewielki procent rynku - odpowiednio 1,0%, 0,3% oraz 0,2%.
Obecna tendencja jeśli chodzi o opakowania to „łączyć wygodę i design opakowania". Opakowanie musi być wygodne i funkcjonalne i wyglądać „apetycznie", aby zachęcić klienta do zakupu.
Dynamiczny rozwój kategorii dań gotowych związany jest między innymi z pojawianiem się na rynku nowych graczy, poszerzaniem portfolio przez już istniejących, a także zachowaniem konsumentów, którzy, podobnie jak w krajach zachodnich, stają się coraz zamożniejsi i mają coraz mniej czasu na przygotowywanie tradycyjnych posiłków domowych.
Tradycyjny czy nowoczesny?
Dania gotowe warzywno - mięsne najlepiej sprzedają się w supermarketach, które mają 32,4% rynku w ujęciu wartościowym, ale handel tradycyjny wciąż odgrywa bardzo dużą rolę w sprzedaży tych produktów. 55% zakupów przypada właśnie w placówkach handlu tradycyjnego - średnie sklepy spożywcze uzyskały 23,7%, małe sklepy spożywcze 18,8% i duże sklepy spożywcze 12,7%.
Dania gotowe mrożone i chłodzone
Dość dużą konkurencją dla dań gotowych pasteryzowanych są dania mrożone i dania chłodzone. W sklepowych lodówkach, oprócz lodów i deserów lodowych możemy znaleźć m.in: owoce i warzywa jedno - i wieloskładnikowe, zupy, warzywa przetworzone, warzywa z wartością dodaną oraz dania gotowe. Największy potencjał wzrostu mają bez wątpienia gotowe produkty mrożone, na które składa się kilka głównych kategorii (np. obiadowe, pierogi, pyzy, pizze, frytki). W 2007 r. segment ten osiągnął wartość ok. 480 mln zł (Nielsen) i zyskał na wartości ok. 18 proc. rok do roku (2007 vs. 2006).
Przewagę nad innymi kategoriami dań gotowych mają produkty na bazie mąki i ziemniaka, stanowiące blisko 50 proc. całkowitej sprzedaży rynku dań mrożonych pod względem wartościowym.
Ubiegłoroczna sprzedaż dań mączno-ziemniaczanych przekroczyła 270 mln zł i w porównaniu z rokiem 2007 zanotowała dwucyfrową dynamikę wzrostu (ok. 12%). Konsumenci kupili w całym kraju ponad 33 tys. ton produktów. W ostatnich latach segment odnotowuje stały wzrost zarówno wartościowy, jak i ilościowy.
Potencjał rynku mrożonych dań gotowych stale rośnie. Jak wynika z danych Nielsena za okres grudzień 07 - listopad 08, rynek mrożonych dań gotowych (pełne obiady zawierające np. ryż, warzywa, mięso, rybę itp.) wart był ponad 38 mln zł. Sprzedano 2 884 ton tych produktów. Porównując te wyniki z analogicznym okresem rok wcześniej rynek wzrósł aż o 37,5% wartościowo i aż o 25,5% ilościowo co pokazuje rosnącą popularność tego typu produktów. Najpopularniejszym miejscem sprzedaży okazały się supermarkety mające ponad 57% i hipermarkety posiadające 26,3% udziałów wartościowych w rynku. Widać więc, że nowoczesny kanał dystrybucji odgrywa ogromną rolę w sprzedaży mrożonych „gotowców".
Rynek dań na bazie ziemniaka wart był w tym okresie ponad 110 mln. zł a jego wolumen wyniósł 14 036 ton. Należy zauważyć, że i te produkty zanotowały znaczny wzrost sprzedaży w porównaniu z okresem grudzień 06 - listopad 07 zarówno wartościowo (11,3%), jak i ilościowo (10,7%). Najchętniej wybieranym produktem z tego segmentu okazały się pyzy ziemniaczane, które uzyskały 15,7% w ujęciu ilościowym i 13,9% w ujęciu wartościowym. Na drugim miejscu znalazły się kluski śląskie, posiadające odpowiednio 11,1% i 10,8%. Za nimi uplasowały się kolejno kopytka (9,1% i 8,4%), pyzy drożdżowe (6,6% i 5,4%) oraz knedle (5,9% i 6,8%). Jeżeli zaś chodzi o lokalizację sprzedaży, ponad 50% dań na bazie ziemniaka sprzedawane jest w placówkach handlu tradycyjnego. Supermarketom przypadło 38,8% a hipermarketom 10,1% rynku.
Do głównych graczy na rynku mrożonych dań gotowych należy Hortex, posiadający w swojej ofercie dania gotowe z linii dań świata, warzywa na patelnię oraz mieszanki warzywne jako baza do przygotowania zup. Liderem w sprzedaży produktów gotowych na bazie ryb jest firma Frosta, która oprócz dań rybnych takich jak paluszki rybne, ryby z pieca czy przysmaki rybne, posiada również w swojej ofercie bogaty zakres dań sporządzonych na bazie owoców morza, dania z kurczaka, mrożone dania gotowe z linii kuchnie świata, kuchnia śródziemnomorska, czy gotowe dania do mikrofalówki. Bardzo ważnym graczem jest Elbro, należący obecnie do koncernu Orkla Foods. Firma skoncentrowała się głównie na produkcji mrożonych dań na bazie mąki (pierogi, uszka) oraz na bazie ziemniaków (pyzy, knedle, kluski). Kolejną ważną firmą w tym segmencie jest Iglotex produkujący przede wszystkim pizze, zapiekanki, wyroby mączno-ziemniaczane, w tym: pyzy, knedle, pierogi, uszka, kopytka i kluski. Produkcją mrożonych dań gotowych zajmuje się Hortino. W swoim portfolio posiada takie produkty jak mieszanki warzywne, zupy mrożone (np. kapuśniak, rosół, grzybowa), dania gotowe (m.in. warzywa z kurczakiem i makaronem warzywa z kurczakiem i ryżem, warzywa z kaszą i kurczakiem) oraz warzywa na patelnię.
Produkcją pizzy mrożonej zajmuje się Dr. Oetker i ze swoją marką Ristorante ma bardzo wysoką pozycję. Liderami w sprzedaży frytek w Polsce są Farm Frites Poland, Mc Cain Poland oraz firma Aviko, która w ofercie posiada ponadto różne specjalności ziemniaczane, pyzy, kluski, knedle i pierogi. Również firma Jawo od lat produkuje różnego rodzaju dania gotowe np. pierogi, knedle, kluski, kopytka i pyzy, a także uszka, krokiety, naleśniki i krokiety. Natomiast w ofercie znanej zielonogórskiej firmy Nordis znajdziemy zarówno pyzy, pierogi czy kluski śląskie, jak i dania gotowe na bazie ryb i nowe dania drobiowe np. skrzydełka mini z kurczaka czy nuggets w chrupiącej panierce. Od niedawna na rynku mrożonek pojawiła się również Agros Nova, która na początek przygotowała ofertę mrożonych dań gotowych Łowicz, które od grudnia możemy znaleźć w sklepowych zamrażarkach. Wśród nich znalazło się pięć najpopularniejszych wśród polskich konsumentów produktów: cztery rodzaje pierogów (z mięsem, z kapustą i grzybami, z serem, ruskie) oraz pyzy z mięsem.
Klienci zaczęli doceniać wygodę, jaka wiąże się ze spożywaniem mrożonek. Są to dania wysokiej jakości, łatwo dostępne i szybkie w przygotowaniu. W okresie letnim notuje się nieznacznie niższą sprzedaż niż w miesiącach jesiennych czy zimowych.
Jeżeli chodzi o opakowania to zauważalną tendencją na rynku mrożonek jest rozwój opakowań w kierunku opakowań ułatwiających bezproblemowe, szybkie przygotowanie. Na rynku mrożonek dominują opakowania małe, czyli torebki 450g i 600g. Wielkość opakowań dyktują preferencje konsumentów.
Sezon na mrożone „gotowce"
W ostatnich latach, wraz z rozwojem rynku, przede wszystkim na skutek poszerzenia oferty oraz zwiększającej się konsumpcji rozszerzył się również okres sprzedaży mrożonek - dziś handluje się nimi przez cały rok. Okresowe wahania sprzedaży zależą przede wszystkim od grupy produktów, np. w sezonie wiosenno - letnim w bonetach królują przede wszystkim lody.
Dania chłodzone
Dania chłodzone również zaliczają się do segmentu dań gotowych. Są to głównie produkty pakowane w foliowe torebki lub na tacki. Utrwalane są poprzez chłodzenie w temperaturze powyżej 0st.C. Produkty z tej kategorii są zbliżone asortymentem do dań mrożonych, ale ich niewątpliwą zaletą jest to, że dużo szybciej możemy je przyrządzić niż dania mrożone - wymagają jedynie podgrzania, np. w kuchence mikrofalowej. Niestety w odróżnieniu od mrożonek są mniej trwałe i posiadają krótszy termin przydatności do spożycia.
Jeśli chodzi o sezonowość w przypadku dań gotowych chłodzonych, istnieje ona w poszczególnych grupach produktów np.: uszka, pierogi z kapustą i grzybami, które sprzedają się znacznie lepiej w okresie zimowym, a pizza, zapiekanki i naleśniki latem.
Jaka przyszłość czeka dania gotowe?
Zdaniem specjalistów rok 2009 niestety nie będzie aż tak optymistyczny jak poprzednie lata. Zapotrzebowanie na żywność stopniowo się zmniejsza. Kurczy się kwota, jaką konsumenci mogą wydać na jedzenie, po odliczeniu stałych wydatków, a te ostatnie w dobie kryzysu rosną (energia, koszty kredytów, itp.).
Jedzenie w domu to spora oszczędność dla domowego budżetu, dlatego będziemy rezygnować z częstych wizyt w restauracji czy zakupu dań gotowych. Dlatego tak ważne teraz jest posiadanie w portfolio produktów ekonomicznych. Należy również pamiętać, że dania gotowe trafiają do różnych grup odbiorców i nadal są traktowane jako „pogotowie" w kuchni w sytuacjach kryzysowych, a nie jako podstawa rodzinnego obiadu.
Choć spożycie tego typu produktów w Polsce stale rośnie, nadal jest bardzo niskie w porównaniu z innymi krajami w Europie. Francuzi, Belgowie czy Irlandczycy wydają na gotowe jedzenie blisko 4 razy więcej niż Polacy. Żyjemy coraz szybciej, coraz więcej pracujemy i coraz częściej czas, który tradycyjnie przeznaczaliśmy na gotowanie, wolimy przeznaczyć na zwykłe przyjemności. Rośnie populacja ludzi żyjących w biegu i potrzebujących dań łatwo dostępnych i szybkich w przygotowaniu. To wszystko wzbudza optymizm wśród producentów dań gotowych, co skutkuje pojawianiem się na rynku co rusz nowych graczy.
ZDANIEM KONSUMENTA
„Pracuję w branży, która wymaga ode mnie dyspozycyjności i często, pomimo teoretycznie unormowanego czasu pracy zjawiam się w domu o późnej porze wykluczającej przesiadywanie w kuchni i gotowanie obiadów. Dlatego też często zdarza mi się korzystać z dań gotowych, które przygotowuje się niemalże błyskawicznie. To naprawdę oszczędność czasu, która pozwala po powrocie z pracy spędzić wieczór odpoczywając, a nie biegając do nocy po kuchni" - mówi Kamila Nowakowska, pracownik jednej z agencji PR z Wrocławia.
ZDANIEM KONSUMENTA
„Jestem bardzo zapracowaną osobą i dlatego bardzo często w drodze powrotnej z pracy kupuję danie gotowe, które z łatwością przygotuję dla całej rodziny. Nie chcę marnować kilku cennych chwil, które mogę spędzić z rodziną i zamiast stać godzinami w kuchni wolę przygotować coś szybkiego i smacznego" - mówi Pani Agnieszka, pracująca w jednym z warszawskich banków.
ZDANIEM DETALISTY
„Najlepiej sprzedające się dania gotowe w sklepie to dania mokre, gołąbki, bigos oraz flaki dwóch wiodących marek: Pudliszki i Łowicz. Dobrze sprzedają się również zupy instant Knorr, gorący kubek oraz produkty marki Winiary (suche produkty). Klienci wybierają przede wszystkim dania w słoikach (opakowania większe). Nie zauważamy natomiast sezonowości tych produktów. Sprzedaż kształtuje się w naszym sklepie na podobnym poziomie przez cały rok" - mówi Renata Olber ze sklepu „Michał", Jastrzębie Zdrój.
ZDANIEM DETALISTY
„Najlepiej w moim sklepie sprzedają się Flaczki wołowe 500g firmy Pudliszki. Wysoką sprzedaż wykazują również inne dania tej samej firmy m.in. fasolka po bretońsku, bigos oraz gulasz. Dobrze sprzedają się także dania obiadowe firmy Łowicz (m.in. kociołki do syta) oraz firmy Stoczek. Z mrożonych dań gotowych liderami są „Warzywa na patelnię" firmy Hortex oraz pizza Rigga - Dr Oetkera. Zaobserwowałem również coraz większe zainteresowanie mrożonkami D'aucy oraz tańszymi produktami firmy Alex - Pol. Na sprzedaż dań gotowych zdecydowany wpływ ma lokalizacja sklepu oraz typ klienta. Jeśli punkt jest położony w sąsiedztwie osiedla akademickiego można być pewnym, że sprzedaż takich produktów będzie zadowalająca ze względu na to, że młodzi ludzie (studenci) poszukują produktów, które można szybko przygotować. Grono moich klientów dania obiadowe suche kupuje rano w drodze do pracy. Wzrost sprzedaży możemy również odnotować w okresie wakacji, kiedy produkty te kupowane są na różnego rodzaju wyjazdy wypoczynkowe" - mówi Michał Rak - właściciel marketu SPAR w Mikołowie.
ZDANIEM DETALISTY
„Z naszych spostrzeżeń wynika, że najczęściej wybieraną przez klientów marką dań gotowych są Pudliszki, Łowicz oraz Mispol. Są to przede wszystkim klopsy, fasolka oraz gołąbki. Innymi dostępnymi markami w naszym sklepie są: Konshurt, Sokołów, Pamapol Stoczek, Rolnik, Dawtona oraz Delecta. Klienci kupują przeważnie dania gotowe w słoikach, a największa ich ilość sprzedawana jest w sezonie turystycznym, w miesiącach od maja do września" - mówi Grażyna Patucha, właściciel sklepu w Jaworznie.
