W związku z faktem członkostwa w Unii Europejskiej, Polska musi dostosowywać swoje stawki akcyzowe do takich, jakie obowiązują we wszystkich krajach członkowskich.
Dzięki rozporządzeniu ministra finansów, od 1 stycznia 2009 roku nastąpiła podwyżka akcyzy na wyroby tytoniowe. 1 marca br. w życie weszła nowa ustawa o podatku akcyzowym, zastępując tym samym dotychczasową ustawę z 24 stycznia 2004 roku.
Minimalna kwota akcyzy wzrosła do ponad 217 zł za tysiąc sztuk papierosów. Zmieniły się również zasady liczenia podatku. Wyniósł on 138,5 zł za tysiąc sztuk papierosów plus 31,41 proc. maksymalnej ceny detalicznej paczki papierosów (dotychczas podatek wynosił 99,16 zł za tysiąc sztuk papierosów oraz 41,32 proc. maksymalnej ceny detalicznej paczki papierosów - nie niższy jednak od stawki minimalnej w wysokości 181,72 zł, która zależała pośrednio od ceny najpopularniejszej kategorii cenowej papierosów).
1 stycznia br. Polska osiągnęła wymagane przez Unię Europejską średnie opodatkowanie papierosów na poziomie 64EUR/1000 sztuk. Dostosowanie do unijnych wymagań przyniosło nieuchronne podwyżki cen detalicznych oraz spadki sprzedaży.
Ustalenie nowej stawki akcyzy niesie za sobą różnego rodzaju konsekwencje. Wzrasta skala przemytu, zarówno papierosów, jak i innych wyrobów tytoniowych.
„Na podstawie ostatnich danych można z dużym prawdopodobieństwem przewidywać, że również w bieżącym roku legalna sprzedaż papierosów w Polsce będzie niższa niż przed rokiem i utrzymane zostanie szybkie tempo jej spadku" - mówi Przemysław Filipowicz, Dyrektor ds. Prawnych i Korporacyjnych oraz Członek Zarządu JTI Polska.
Według szacunków British American Tobacco, udział nielegalnych wyrobów tytoniowych, pochodzących z przemytu (głównie produkowanych za wschodnią granicą), stanowił w 2008 roku 11% całego rynku wyrobów tytoniowych.
„Ze względu na wzrost akcyzy spowodowany wejściem w życie nowej ustawy akcyzowej (od 1 marca 2009) możemy szacować, że w 2009 roku udział nielegalnych wyrobów tytoniowych może wzrosnąć aż do poziomu około 17% rynku - mówi Gabriela Bar z British American Tobacco i dodaje - „Z dużym zaniepokojeniem obserwujemy problem związany z przemytem i jego ewolucją, chociaż wbrew utartym opiniom, polskie służby bardzo dobrze radzą sobie z uszczelnianiem wschodniej granicy, która w naszej ocenie przestała być już największym problemem".
Nowym wyzwaniem dla polskich służb są natomiast inne kraje ze Strefy Schengen, czyli kraje nadbałtyckie, Czechy i Słowacja. Są one coraz częściej wykorzystywane jako kraje tranzytowe na drodze przemytników do Polski. Ta skala przemytu nie tylko ogranicza możliwości legalnych producentów i uszczupla wpływy budżetowe o kilka miliardów złotych (3-4 mld według szacunków), ale zasila środkami finansowymi wiele zorganizowanych międzynarodowych grup przestępczych i wprowadza do obrotu produkty pozbawione jakiejkolwiek standaryzacji jakościowej.
Nie ulega wątpliwości, iż wysokie podwyżki akcyzy, a z taką mieliśmy do czynienia ostatnio, przekładają się na istotne zmniejszenie się legalnej sprzedaży papierosów i w konsekwencji prowadzą do pogorszenia się sytuacji sektora wyrobów tytoniowych oraz spadku dochodów budżetowych.
„Należy mieć nadzieję, iż powyższe uwarunkowania zostaną wzięte pod uwagę przez resort finansów, przy podejmowaniu decyzji o podwyższaniu podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych w nadchodzących latach" - podkreśla Jacek Bogudziński, Corporate Affairs Manager w firmie Imperial Tobacco Polska S.A.
„Do zmniejszającej się konsumpcji legalnych wyrobów przyczynia się również - wprowadzone właśnie po raz pierwszy obostrzenie w tworzeniu przez firmy tytoniowe zapasów swoich wyrobów przed podwyżkami stawek akcyzy" - zauważa Przemysław Filipowicz, Dyrektor ds. Prawnych i Korporacyjnych, Członek Zarządu JTI Polska.
Jedynie do końca czerwca br. będzie można sprzedawać papierosy oznaczone banderolami akcyzowymi przed 1 stycznia 2009. Te firmy, w których magazynach pozostanie dużo papierosów ze „starymi" znakami akcyzy na pewno będą miały duży problem.
Regulacja dotyczy nie tylko producentów, ale również - hurtowników i handlu detalicznego. Dodatkowo w UE proponuje się konieczność podwyższenia średniego opodatkowania papierosów do poziomu 90 EUR/1000 sztuk.
„Z pewnością wprowadzenie tego typu dodatkowych obciążeń odbiłoby się na jeszcze szybszym niż dotychczas spadku legalnej sprzedaży papierosów w Polsce z powodu rosnących skokowo cen detalicznych, co miałoby negatywny wpływ nie tylko na kondycją firm tytoniowych, dystrybutorów i detalistów, ale przede wszystkim - na wpływy do budżetu państwa - dodaje Przemysław Filipowicz.
Potwierdza to również Gabriela Bar z British American Tobacco, której zdaniem poza wzrostem konsumpcji nielegalnych wyrobów tytoniowych, spore perturbacje na rynku mogą spowodować właśnie banderole legalizacyjne.
„Oprócz znacznej podwyżki cen pojawi się duży logistyczny problem związany z koniecznością zakupu w Urzędach Skarbowych i fizycznego naklejenia banderol legalizacyjnych na wyroby tytoniowe ze starymi znakami akcyzy. Problem ten będzie dotyczył kilkuset tysięcy uczestników obrotu wyrobami tytoniowymi (producentów, hurtowników i sprzedawców detalicznych) - dodaje Gabriela Bar.
Sprzedaż legalnych papierosów maleje, nie oznacza to jednak, że spada konsumpcja wyrobów tytoniowych. Drugim istotnym dotychczas czynnikiem silnie ograniczającym sprzedaż papierosów była silna i niemożliwa do sprostania konkurencja ze strony producentów tytoniu do palenia.
„Rażące różnice w opodatkowaniu podatkiem akcyzowym sprawiały, że cena niskiej jakości tytoniu do palenia przeliczona na 20 papierosów zrobionych z tego tytoniu (z uwzględnieniem kosztu bibułek etc.) wynosiła nawet ok. 2 zł - dodaje Gabriela Bar z BAT.
Stawki, które weszły od 1 marca 2009 roku, podnoszą podatek akcyzowy na tytoń do palenia do poziomu 2/3 podatku akcyzowego na papierosy, tak więc powinny przywrócić konkurencyjność tych segmentów i podnieść wpływy budżetowe.
Magdalena Niemyska
