Na święta Polacy chętnie pieką domowe i tradycyjne ciasta. Makowiec, sernik czy piernik – to pozycje obowiązkowe na większości polskich stołów. Które kategorie produktowe warto odpowiednio zatowarować na zbliżający się sezon pieczeniowy?
Korzenne pierniki, wyśmienite serniki, pachnące miodem makowce, kolorowe keksy, lekkie drożdżowce, cytrynowe babki, pierniczki w rozmaitych kształtach i ulubione ciasteczka – na świątecznym stole każdy znajdzie coś dla siebie. Coraz więcej pojawia się także ciast wegańskich, bezglutenowych czy bez cukru. Warto zatem wyposażając placówkę handlową, pamiętać również o tych mniej oczywistych pieczeniowych dodatkach.
Po pierwsze mąka
Nie bez znaczenia dla finalnego wypieku jest to jakich składników użyjemy. Podstawa to mąka. To właśnie od tego jak bardzo ją oczyścimy oraz jakiego ziarna użyjemy, zależy jej rodzaj.
Typ mąki to oznaczenie zawartości minerałów, które w niej znajdziemy. Aby ustalić ten wskaźnik, pali się próbkę mąki w bardzo wysokiej temperaturze. Im więcej substancji mineralnych, tym więcej popiołu pozostanie.
Procentową ilość otrzymanego popiołu wystarczy już tylko pomnożyć razy 1000 – i tak właśnie otrzymujemy typ mąki. Przykładowo, zawartość popiołu – a więc substancji mineralnych – w razowej mące typu 2000 to 2%.
Do ciast zazwyczaj używamy mąki jasnej, pszennej, jednym z najczęstszych wyborów w polskich kuchniach jest mąka tortowa.
To mąka pszenna jasna typ 450, zgodnie ze swoją nazwą idealnie sprawdzi się w pieczeniu lekkich ciast, takich jak na przykład biszkoptowy spód do tortów. Natomiast mąki typu 500 (poznańska czy wrocławska) oraz typu 550 (luksusowa) najczęściej używane są do innych ciast, np. francuskiego, a także do naleśników czy innych potraw mącznych.
W związku z coraz większą świadomością żywieniową Polaków – popularność zyskują nowe mąki. Wśród nich warto mieć w ofercie mąkę ryżową – wytwarzaną z brązowego ryżu. Jest bardzo delikatna i lekkostrawna, o lekko słodkawym smaku. Stanowi bazę do wypieku makaronu oraz papieru ryżowego. Oryginalnym, delikatnie orzechowym smakiem wyróżnia się też mąka owsiana – o charakterystycznym kremowym zabarwieniu. Dla wegetarian idealnym wyborem będzie, bardzo bogata w białko, mąka sojowa1.
Jak ma być słodko – musi być cukier?
Cukier – to kolejna kategoria produktów sypkich, której ofertę warto zwiększyć w okresie przedświątecznym. Producenci dysponują szerokim asortymentem dostosowanym do wypieków i dekorowania ciast. Do wypieków wykorzystuje się ten najbardziej popularny, sypki biały, pod kątem świątecznym chętnie sięgamy też po cukry o drobniejszej granulacji bądź cukier z domieszką karmelu, który idealnie sprawdzi się do przygotowania świątecznego piernika. Wiele przepisów na ciasta wymaga zastosowania cukru trzcinowego. Niezastąpione są cukry pudry, również smakowe, z aromatem waniliowym czy cytrynowym, które idealnie sprawdzą się podczas przygotowania na przykład babki drożdżowej. W ofercie każdego sklepu powinien się znaleźć także cukier perlisty, który wykorzystywany jest do dekoracji wypieków. Nie zapominajmy także o alternatywach, bo ciasto bez cukru też może być słodkie i pyszne, a dla niemałej grupy konsumentów to niezbędnik zakupowy. Ksylitol, erytrytol, stewia – to tylko jedne z wielu zamienników. Na pieczeniowych portalach znajdziemy mnóstwo porad jak upiec smaczne ciasto z dodatkiem miodu, syropu klonowego, daktylowego, ryżowego czy cukru kokosowego.
Sery, twarogi, śmietana – grudniowe zmiany sprzedaży
W okresie świąt produkty nabiałowe – będące pieczeniowymi niezbędnikami – co roku odnotowują wzrosty sprzedaży. Twarogi sernikowe to produkty pierwszej potrzeby w sezonie pieczeniowym. Producenci oferują naprawdę szeroką ofertę serków w wiaderkach.
Sery twarogowe to kategoria, za której sprzedaż odpowiadają w głównej mierze dyskonty – w I połowie 2023 roku wygenerowały one 58% wartości sprzedaży serów twarogowych w sklepach w Polsce. To aż o 6 p.p. więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej. W tym samym okresie wartość sprzedaży tej kategorii w sklepach w Polsce wzrosła o 33% względem I półrocza 2022 roku. Jak zauważa Nikodem Pankowiak, Analityk danych sprzedażowych CMR, wzrost ten nie wynika jedynie z rosnących cen. W tym samym czasie sprzedano o 11% więcej opakowań serów twarogowych – to zasługa dyskontów, gdzie wzrost wyniósł aż 21%, podczas gdy w sklepach małoformatowych odnotowano spadek o 7%.
W sklepach małoformatowych do 300 mkw. i w supermarketach o powierzchni 301-2500 mkw. sery twarogowe można znaleźć w 8 na 10 sklepów. W czerwcu bieżącego roku we wspomnianych sklepach za kilogram sera twarogowego do pieczenia należało zapłacić 15,12 zł, czyli o 13% więcej niż w czerwcu 2022 roku. Cena za kilogram naturalnego sera twarogowego wzrosła zaś o 15%, z 19,11 zł do 22,03 zł.
Tłuszcze do pieczenia
Tłuszcz to obok mąki i cukru kluczowy produkt, stosowany w do ciast i wypieków.
Zainteresowanie Polaków tłuszczami do smarowania i pieczenia – jak masło czy margaryna jest zmienne w skali roku. Największy popyt odnotuje się w okresach przedświątecznych, kiedy to znacznie częściej gotujemy i pieczemy ciasta. W grudniu 2021 popularność tłuszczów do pieczenia wzrosła o 25% względem średniej rocznej. Ubiegłoroczne święta wielkanocne sprawiły, że na sklepowych paragonach pojawiło się o 21% więcej masła i margaryny w porównaniu do pozostałych miesięcy w roku.
„Masło to jedna z tych kategorii, które w ostatnich miesiącach szczególnie przyciągały uwagę konsumentów ze względu na dynamicznie zmieniające się ceny. W sierpniu br. w sklepach małoformatowych do 300 mkw. i w supermarketach o powierzchni 301-2500 mkw. za 200 g masła należało zapłacić średnio 5,88 zł, podczas gdy w tym samym miesiącu rok wcześniej cena wynosiła 7,98 zł” – podkreśla Nikodem Pankowiak.
Gdy ceny masła wyraźnie szły w górę, konsumenci coraz częściej kupowali je w dyskontach, poszukując tam promocji i korzystniejszych cenowo ofert. Jak zauważa Analityk danych sprzedażowych CMR, w I półroczu 2023 roku w dyskontach, które odpowiadały wtedy za 59% wartości sprzedaży masła, sprzedano aż 65% wszystkich opakowań produktów z tej kategorii. Wartość całego rynku w okresie styczeń – czerwiec br. pozostała praktycznie bez zmian, wzrosła o zaledwie niecały 1%. Ponieważ jednak w tym samym czasie ceny zaczęły wyraźnie maleć, sprzedano aż o 15% więcej jego opakowań.
Według danych CMR masło znajdziemy w 9 na 10 sklepów małoformatowych i supermarketów. Liderem pod względem udziałów w wartości sprzedaży w tych kanałach sprzedaży w okresie styczeń – sierpień 2023 jest firma SM Mlekovita z wynikiem 36%. Drugie miejsce zajmują produkty marki własnej liczone jako całość (15%), natomiast na najniższym stopniu podium znalazła się firma SM Mlekpol (14%).
Bakalie paczkowane
Rozwojowi rynku bakalii sprzyjają wszechobecne w branży spożywczej trendy prozdrowotne. Coraz częściej sięgamy po żywność naturalną i jak najmniej przetworzoną, wyznacznikiem wyborów konsumenckich jest także czysta etykieta. I chociaż bakalie paczkowane kupowane są przez cały rok – stanową formę zdrowej przekąski bądź dodatku do posiłku – to znaczne szczyty sprzedażowe obserwowane są w okresach przedświątecznych – w związku z wypiekami, które przygotowujemy w polskich gospodarstwach domowych.
Suszone śliwki, morele, orzechy – to jedne z częstszych wyborów w tym okresie.
Bakalie przekąski, takie jak słonecznik, śliwki, rodzynki, żurawina czy morele to kategoria, w której w ciągu roku ceny wzrosły wyjątkowo mocno. Jak podkreśla Nikodem Pankowiak, w sklepach małoformatowych do 300 mkw. i w supermarketach o powierzchni 301-2500 mkw. w okresie styczeń – sierpień br. względem analogicznego okresu rok wcześniej najbardziej zdrożały takie kategorie jak morele – z 7,74 zł za opakowanie na 9,97 zł (+29%), słonecznik – 3,23 zł za opakowanie na 4,13 zł (+28%) czy żurawina – z 6,53 zł za opakowanie do 7,66 zł (+17%).
Wartość sprzedaży tej kategorii w I połowie 2023 r. we wszystkich sklepach w Polsce wzrosła aż o 26%, czego główną przyczyną są właśnie rosnące ceny.
Bakalie przekąski znajdziemy w 9 na 10 sklepów małoformatowych i supermarketów.
Niezbędne dodatki
Imbir to nieodłączny składnik tradycyjnego piernika. Ta korzenna przyprawa działa odkażająco, przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Obniża ciśnienie tętnicze, rozrzedza krew i wspomaga układ trawienny. Cynamon to również składnik wielu dań w zimowej kuchni, który rozgrzewa i pobudza krążenie. Poza tym obniża ciśnienie i przede wszystkim wspomaga trawienie – a w święta to duża zaleta. Goździki najczęściej dodawane są do kompotu i pierniczków. Poza tym, że pięknie pachną, wspomagają układ trawienny, mają działanie przeciwbólowe i odkażające.
Cukier wanilinowy, proszek do pieczenia, soda oczyszczona, aromaty, kremy do ciast, polewy, dodatki dekoracyjne, bakalie, czy gotowe masy jak na przykład makowa oraz drożdże – to jedne z wielu pieczeniowych niezbędników, o których nie można zapomnieć zatowarowując sklep na świąteczną gorączkę zakupową.
Drożej już było
Ostatnie tygodnie roku to dla detalistów gorący czas. Dlatego już teraz rozpoczynają przygotowania do przedświątecznej sprzedaży w wielu kategoriach spożywczych. Drożej ale skromniej – tak zapewne będą wyglądały święta w wielu gospodarstwach domowych. W ubiegłym roku Polacy planowali wydać na święta około 1427 zł z czego 585 zł na artykuły spożywcze2.
Najwyższy wzrost cen w skali roku (2021-2022) odnotowano w kategorii produktów tłuszczowych i wyniósł 68,44%. Z wyliczeń ekspertów ASM Sales Force Agency dodatkowo wynika, że nabiał podrożał o 26%. Jak będzie w tym roku?
Ceny artykułów tłuszczowych w końcu zaczęły spadać
Z cyklicznego raportu „Indeks Cen w sklepach detalicznych”, autorstwa UCE RESEARCH i Uczelni WSB Merito (dawniej Wyższych Szkół Bankowych), wynika, że ceny piętnastu z siedemnastu analizowanych kategorii poszły w górę rdr. Natomiast potaniały produkty tłuszczowe – o ponad 24% rdr. Przy tym należy wskazać, że masło i olej odnotowały największe spadki spośród wszystkich analizowanych produktów – o przeszło 31%. Z kolei produkty sypkie były o 7,8% tańsze w sklepach niż rok wcześniej. Na ten wynik wpłynęło głównie zmniejszenie cen soli oraz mąki – odpowiednio o blisko 25% i o ponad 22% rdr.
„Produkty tłuszczowe znacząco podrożały w ciągu ostatniego roku. Średnia cena oleju wzrosła o 100% i wydaje się, że osiągnęła pewien punkt akceptacji konsumentów. Dodatkowo rzepak na rynkach międzynarodowych tanieje. W ujęciu globalnym zwiększono obszary jego zasiewu, a sezon letni to czas zbiorów” – zaznacza dr Anna Semmerling.
Z kolei Marcin Luziński uważa, że ceny olejów roślinnych obniżają się dzięki wyraźnemu wzrostowi ich podaży w tym roku. Ekspert mówi, że nie zdziwiłby się, gdyby doszło do dalszych przecen. W przyszłym roku nie wykluczałby też odwrócenia tej tendencji. Mocny spadek cen może zniechęcić producentów, co odbije się na podaży. Natomiast uwzględniając tylko kategorie, które w bieżącym raporcie odnotowały wzrost, należy wskazać, że najniższy wynik należy do nabiału – nieco ponad 7% rdr. Jednak analizując koszty produkcji mlecznej, dr Artur Fiks z Uczelni WSB Merito zauważa, że zwykle spadają one w okresie letnim. Wynika to z łatwiejszego dostępu do paszy i spadku energochłonności produkcji w wielu gospodarstwach rolnych – podsumowuje.
Co więc warto mieć w ofercie sklepu? Mąka, cukier, drożdże, jajka, mleko – to podstawa jeżeli chodzi o asortyment w każdym sklepie spożywczym. Nie należy zapominać o dodatkach takich jak twaróg sernikowy, kakao, galaretka czy budyń, a także dżem czy konfitura. Świąteczne wypieki to również bakalie, masy makowe, polewy, aromaty, proszki do pieczenia, cukry waniliowe i różnego rodzaju przyprawy, szczególnie popularne w tym okresie – korzenne. Z roku na rok na znaczeniu zyskują produkty do pieczenia ciast bezglutenowych czy wegańskich. Mąkę pszenną można zastąpić np. ryżową czy kukurydzianą a mleko i jaja produktami roślinnymi. Warto więc zapewnić dostępność również takich alternatyw – dla wymagających klientów. Uzupełniając asortyment pod kątem świąt nie zapominajmy o produktach, bez których wiele wypieków nie mogłoby się udać. Są wśród nich zarówno folie jak i papiery, pergaminy do pieczenia, a także foremki aluminiowe. We wszystkich kategoriach pamiętajmy o znanych markach i producentach, którzy budzą zaufanie wśród klientów sklepu. Zatowarowanie w kategoriach pieczeniowych w okresie świątecznym pod kątem stałego klienta, często też na jego życzenie – to gwarancja zysku, wypieczonego zysku…
Monika Górka
Zastępca Redaktora Naczelnego
1 źródło: https://sklep.savpol.pl/blog/kategoria-2/maka-niezbednik-w-kazdej-kuchni.html
2 źródło: Ubiegłoroczne badanie zrealizowanego na zlecenie Związku Banków Polskich przez firmę badawczą Minds&Roses.