E-commerce w sektorze FMCG rozwijał się bardzo spokojnie przez ostatnie lata. Pandemia spowodowała jednak, iż przekonaliśmy się, że produkty spożywcze podobnie jak AGD, czy kosmetyki możemy równie łatwo i bezpiecznie kupować przez internet z dostawą do domu. Nastąpił prawdziwy boom w zakupach internetowych!
Jak obecnie wygląda rynek e-commerce i „last mile” w sektorze spożywczym? Czy nadal wykazuje tak wysoką dynamikę wzrostową? Jakie są trendy, szanse a jakie zagrożenia? W jaki sposób technologia wpływa na rozwój tego sektora handlu?
E-commerce okiem klienta
Czy e-commerce po pandemicznym skoku zainteresowania dalej jest na topie? Nie ma najmniejszych wątpliwości, że w latach 2020-21 nastąpił rozkwit tej formy zakupów. W dużej mierze była to zasługa zagrożenia epidemiologicznego, ale konsumenci docenili tę formę i nadal jest ona chętnie wybierana. Ostatni odczyt sprzedaży detalicznej w Polsce, który GUS opublikował pod koniec lipca br., ukazał znaczny spadek w obszarze wartości sprzedaży internetowej. W czerwcu odnotowano spadek wartości sprzedaży detalicznej przez internet w cenach bieżących w porównaniu do maja (o 8,9%). Natomiast udział sprzedaży przez internet w sprzedaży ogółem spadł z 8,5% w maju 2023 r. do 7,7% w czerwcu. Co to oznacza?
„Sprzedawcy doszli już praktycznie do ściany jeśli chodzi o przerzucanie coraz wyższych kosztów prowadzenia działalności na klienta. W tej sytuacji dla sklepów liczyć się będzie jeszcze bardziej efektywność kosztowa, promocje, rabaty i obniżki, atrakcyjne modele płatności, bo tym głównie firmy będą przyciągać klientów” – tłumaczy Sebastian Błaszkiewicz, Head of Sales Excellence w Unity Group.
Z kolei Kamil Niemira, ekspert ds. marketingu cyfrowego w cyber_Folks, skonfrontował dane GUS z danymi wywiadowni gospodarczej Dun & Bradstreet. Jak podaje, według tych drugich w pierwszym półroczu 2023 roku w Polsce powstało około 4 tysięcy nowych sklepów internetowych, a liczba działających e-sklepów przekroczyła 60 tysięcy.
„Jednocześnie tradycyjne punkty sprzedaży, takie jak księgarnie i sklepy obuwnicze, doświadczają spowolnienia, co można tłumaczyć tak rozwojem handlu internetowego jak i preferencjami klientów, ewoluującymi w stronę maksymalnej wygody i zakupów online" – zaznacza.
Zatem doniesienia GUS trzeba czytać nieco szerzej – mając na względzie wiele czynników. Część danych rynkowych wskazuje, że pośród wszystkich kanałów zakupy online od dłuższego czasu są i tak najdroższe. M.in. takie wnioski płyną z Badania i Raportu Koszyk Zakupowy1 wykonywanego przez ASM Sales Force Agency. W lipcu średnia cena koszyka zakupowego wyniosła 323,72 zł. Ale… dla porównania: w sieciach tradycyjnych było to 296,95 zł, podczas gdy w e-grocery – 347,74 zł. Mimo tak dużej różnicy chętnych za zakupy online nie brakuje.
„Dostępne raporty potwierdzają trend wzrostowy oraz dynamikę rozwoju sprzedaży internetowej. W wyniku zwiększonego zapotrzebowania na zakupy online podczas pandemii COVID-19 oraz w wyniku zmiany w przyzwyczajeniach na robienie zakupów po pandemii, tendencja wzrostowa jest dalej aktywnie podtrzymywana” – wskazuje Vitaliy Tyschenko, Business Development Manager w Modern Expo.
Siedem i pół godziny…
…tyle czasu, według badania przeprowadzonego przez SW Research na zlecenie Allegro2, spędzają konsumenci na zakupach online. Według raportu, średnio miesięcznie na zakupy w sieci wydajemy 716 zł. Co czwarty badany przeznacza na nie mniej niż 300 zł miesięcznie, a co piąty – ponad 1000 zł. Coraz większą popularność zyskują aplikacje zakupowe. Motywacją klientów jest przede wszystkim łatwość korzystania. Potwierdzają to również preferencje wśród klientów Allegro. Około połowa zakupów jest dokonywana właśnie poprzez aplikację.
Badanie sprawdziło też częstotliwość zakupów w sieci. Jak się okazało, najwięcej osób robi zakupy raz w miesiącu – potwierdziło to 37% respondentów – i raz w tygodniu, tak odpowiedziało 34% badanych. W sieci częściej kupują kobiety (32%) niż mężczyźni (25%). Ponad 1/4 badanych zadeklarowała, że w ciągu ostatniego roku zmieniły się aspekty na jakie zwracają uwagę podczas e-zakupów. Najważniejszymi czynnikami są bowiem: cena produktu (45%), jakość towaru (30%) oraz koszty dostawy (26%). Na znaczeniu straciły zaś między innymi wygląd i funkcjonalność strony czy marka produktów.
Rynek e-commerce w sektorze spożywczym
Przez internet kupujemy już niemal wszystko. Jest jednak kategoria, która wymaga szczególnych warunków podczas dostaw. Chodzi o żywność. Ale i w tym przypadku obserwuje się zwiększone zainteresowanie.
„Platformy internetowe oraz sieci handlowe coraz bardziej otwierają się na dostawę żywności, co umożliwiło konsumentom wygodne zamawianie produktów spożywczych online i dostawę do domu. Coraz więcej sklepów spożywczych, zarówno tradycyjnych, jak i internetowych, oferuje dostawy oraz możliwość odbioru w sklepie. E-commerce oraz sieci handlowe nie mogą sobie pozwolić na przeszkody w zakupach, dlatego strategicznie zastawiają się i poszukują nowych rozwiązań. Omnichannel jest dominującym modelem sprzedaży, a last mile nieodłączną tego częścią” – komentuje Vitaliy Tyschenko z Modern Expo.
Komentując sytuację na rynku e-commerce, Kamil Niemira zaznacza, że nie można zapominać także o grupach produktów, takich jak żywność i napoje, które mają mniejszy udział w sprzedaży online.
„W ich przypadku niski udział sprzedaży online w całości transakcji oznacza jednocześnie spory, niewykorzystany potencjał. Dla firm i osób, które nie zaczęły jeszcze sprzedawać w kanale online może to być silny argument i jednocześnie motywator, by wykonać ten krok" – wyjaśnia Kamil Niemira, ekspert ds. marketingu cyfrowego w cyber_Folks.
Last mile
Jak tłumaczy Vitaliy Tyschenko z Modern Expo – ostatni etap dostawy w sektorze spożywczym był i nadal jest jednym z największych wyzwań. Polega on na dostarczeniu zamówionych produktów bezpośrednio do klienta. A musi się to odbywać wygodnie, w preferowanym czasie, tanio, i wtedy, kiedy to jest potrzebne. Do tego w sposób ekologiczny, energooszczędny oraz w kontrolowanej temperaturze, a to może być dość trudne.
„Usługa dostawy oraz odbioru przy sklepie – koncepcje, które pozwalają na płynną integrację z konsumentem są coraz większym priorytetem w walce o wielokanałowe (Omnichannel) dotarcie do konsumenta. W związku z tym e-commerce oraz sieci handlowe skupiają się na optymalizacji logistyki ostatniej mili, wybierając najefektywniejsze rozwiązania, wykorzystując najnowsze technologie, oraz analizę danych. E-commerce oraz sieci handlowe dążą do doskonałości – walczą o innowacje oraz szukają nowych koncepcji, które im pozwolą na zrównoważony rozwój biznesu oraz płynną integrację z konsumentem. Brak przestrzeni na przeszkody w zakupach to coraz większy priorytet. Ostatnia mila jest coraz istotniejsza. Firmy muszą zacząć korzystać z nowych rozwiązań i nowych technologii oraz dostosować strategię działań, która pozwoli im budować jak największą lojalność konsumentów. Nie patrząc na to, że konsumenci coraz częściej robią zakupy spożywcze w internecie, sektor spożywczy nie korzysta jeszcze w pełni z potencjału e-commerce oraz dostępnych możliwości” – zaznacza Vitaliy Tyschenko.
Rozwiązania przyszłości
Ekspert Modern Expo zaznacza, że w sektorze spożywczym oraz e-commerce technologie i nowe rozwiązania są kluczem do dalszego zrównoważonego rozwoju „last mile”. Oprócz rozwiązań automatyzacji magazynowej, inteligentnych systemów zarządzania, wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) i analizy danych, znaczącym źródłem udoskonalenia strategii omnichannel oraz optymalizacji dostaw ostatniej mili jest usługa „click and collect”.
„Portfolio rozwiązań Click&Collect, którymi dysponuje Modern Expo jest obszerne. Rozwiązania umożliwiają dostosowanie się do każdej strategii w sposób elastyczny i efektywny. Elastyczność to słowo klucz w tym przypadku. Mamy tutaj na myśli cenne możliwości żonglowania i dostosowania rozwiązania pod każdy workflow i cel biznesowy, pod kątem zarówno technologicznym, jak i kapitałowym. Umożliwiamy naszym klientom przetestowanie pomysłów w koncepcji PoC lub dzierżawy, co pozwala na iteracyjny sposób rozbudowy infrastruktury, oraz generuje przestrzeń do udoskonaleń. Takie podejście również znacząco optymalizuje oraz równomiernie rozkłada potrzeby inwestycyjne kapitałowe (low CAPEX) co umożliwia bardziej płynną integrację nowej infrastruktury w istniejącym modelu biznesowym” – wyjaśnia Vitaliy Tyschenko.
Rynek otwarty jest na nowości. Jeśli spełniają one aktualne potrzeby – branża niemalże je pochłania i od razu trafiają one do użytku.
„Proponujemy rozwiązania, które znacząco przyspieszają i wspierają rozwój rynku. Umożliwiają polepszenie wyników finansowych oraz zwiększają efektywność udoskonaleń związanych z walką o lojalność konsumenta. Umożliwiają płynne i elastyczne dotarcie do konsumentów oraz zwiększają wygodę i komfort dla konsumenta, gdzie przy tradycyjnych metodach dostawy jest to często mocno ograniczone. Dalszy rozwój e-commerce, e-grocery delivery oraz rozwiązania, które to umożliwiają – to nasz niezmienny cel” – komentuje Vitaliy Tyschenko.
Ekspert dodaje, że zmniejszenie śladu węglowego związanego z dostawą oraz ekologia to są elementy, na które powinniśmy zwracać szczególną uwagę.
Perspektywy e-zakupów
Znawcy rynku są spokojni o przyszłość zakupów online. Sektor ten ma wiele niewykorzystanych obszarów. A zainteresowanie konsumentów usługami e-commerce będzie rosło.
„Dalszy dynamiczny wzrost rynku jest oczywisty oraz nie do powstrzymania. Patrząc na ryzyka kolejnych pandemii, szanse na dalsze wzrosty niewątpliwie są. Jako jeden z liderów rynku czujemy odpowiedzialność, dużo inwestujemy w R&D oraz jeszcze bardziej skupiamy się nad nowymi, innowacyjnymi rozwiązaniami, które wesprą dalszy wzrost oraz zapotrzebowania rynku. Firmy coraz bardziej będą się otwierały na nowe koncepty w celu zwiększenia efektywności. Celem Modern Expo jest im w tym pomóc. Z doświadczenia wiemy, że elastyczność partnera biznesowego, komunikatywność i otwartość będą podstawą do osiągnięcia sukcesu na tym dynamicznym rynku” – wskazuje ekspert Modern Expo.
Przyszłość e-commerce to wiele aspektów – od bardziej funkcjonalnych stron i aplikacji, poprzez nowoczesne narzędzia i rozwiązania usprawniające dostawy. A niszą, w którą na pewno będą inwestować przedsiębiorcy jest e-grocery, które chłonie nowe rozwiązania jak gąbka. A rzesza e-konsumentów z pewnością będzie rosła.
Joanna Kowalska
Zastępca Redaktora Naczelnego ds. Mediów Cyfrowych
1 źródło: Zgodnie z przyjętą metodologią, w Badaniu i Raporcie Koszyk Zakupowy przeanalizowano ceny przykładowego koszyka zakupowego, w którym znalazły się najpopularniejsze artykuły FMCG z podstawowych kategorii (tj. nabiał, mięso, wędliny i ryby, napoje, słodycze, piwo, chemia domowa, kosmetyki i inne). ASM Sales Force Agency bada ceny tych samych 40 produktów w 14 sieciach handlowych zarówno w sklepach tradycyjnych, jak i w kanale e-commerce.
2 źródło: Badanie „Preferencje zakupowe w Internecie” zostało zrealizowane przez SW Research na zlecenie Allegro. Przeprowadzono 1015 ankiet z próbą Polek i Polaków robiących zakupy online, w formie wywiadów online (CAWI). Badanie zostało zrealizowane w dniach 16.06-22.06.2023 r.