Zdrowie jest wartością, której nic nie jest w stanie zastąpić. Spotykane wiele lat temu w części placówek handlowych „kąciki” ze zdrową żywnością ewoluowały w ogromną kategorię, której niekiedy dedykowane są całe sklepy. Jak obecnie rozwija się ta część rynku spożywczego?
Rośnie świadomością pozytywnego wpływu zdrowego stylu życia na zdrowie, samopoczucie i efektywność. Jedzenie skupia na sobie coraz większą uwagę społeczeństwa. To już nie tylko zaspokojenie głodu, ale także czynnik wpływający na stan zdrowia: odporność, energię, choroby czy dolegliwości. Wybory żywieniowe wpływają na rytm naszego dnia, jak również na biznesy związane z żywnością.
Czy Polacy mają apetyt na zdrowie?
Według badania „Żywieniowe nawyki pracujących Polaków 2022”1 65% polskich pracowników uważa, że odżywiają się zdrowo. Jako niezdrową swoją dietę oceniło 30% respondentów, w tym 16% kobiet i 30% mężczyzn. Niestety deklaracje nie pokryły się z rzeczywistością, ponieważ dieta 77% wszystkich respondentów ma niskie natężenie cech prozdrowotnych.
Co w takim razie dla Polaków jest istotne przy wyborze posiłków? Według deklaracji codzienne jedzenie powinno być przede wszystkim bogate w warzywa i owoce (88%), naturalne, bez chemicznych dodatków (85%), urozmaicone i różnorodne (79%), niskokaloryczne (69%), wyprodukowane w sposób przyjazny dla środowiska (69%), zgodne z zaleceniami dietetyków (59%), jedzone o stałych porach, regularne (64%). Oczywiście wśród odpowiedzi były również takie jak: przede wszystkim smaczne, nawet gdy trochę niezdrowe (74%), niedrogie w przystępnej cenie (73%) czy łatwe do szybkiego zjedzenia, zamówienia, przygotowania (70%).
Fakt, że ankietowani zwracają uwagę na cenę może być także przesłanką do tego, że inflacja i rosnące ceny żywności mogą się odbić na jakości diety, a tym samym na stanie zdrowia. Co do wyborów żywności kobiety mają większe wymagania niż mężczyźni. Więcej z nich deklaruje, że posiłek powinien być bogaty w warzywa i owoce, w większym stopniu kobiety zwracają uwagę na brak chemicznych dodatków, kaloryczność posiłków czy na to, czy żywność została wyprodukowana w sposób przyjazny dla środowiska.
Badani uważają, że mają dużą wiedzę na temat zdrowego odżywiania. 41% z nich w tych sprawach polega bardziej na sobie niż na opiniach dietetyków i lekarzy. Jednocześnie 40% respondentów czuje się zagubionych w natłoku informacji dotyczących zdrowego żywienia. Wśród czynników niesprzyjających zdrowemu żywieniu jest brak prozdrowotnych wzorców jedzenia w otoczeniu, 43% respondentów przyznaje, że nie ma w swoim otoczeniu osób, które by taki styl prowadziły.
Co cieszy, już 93% Polaków jest świadomych, że jedząc zdrowo mogą zwiększyć swoją odporność.
55% badanych już wiele razy próbowało zmienić swój sposób odżywiania na zdrowy jednak napotykali oni wiele barier. Jakie są główne przeszkody we wprowadzaniu zdrowych nawyków żywieniowych? Najczęściej wynika to z niechęci rezygnacji z ulubionych smaków, które towarzyszą niezdrowym potrawom. Odpowiedź tą wskazało 54% osób. Kolejną z barier jest łatwość spożywania niezdrowych przekąsek. 49% wskazało, że w czasie pracy łatwiej jest sięgnąć po coś słodkiego, np. ciastko lub baton. Kolejne bariery związane są z dużą ilością pracy, brakiem czasu, silnej woli, by wytrwać w postanowieniu czy z za wysoką ceną zdrowego jedzenia.
Dieta roślinna coraz bardziej popularna
Owoce i warzywa ze względu na swoje prozdrowotne właściwości powinny stanowić połowę talerza w każdym posiłku. Są podstawą zdrowego sposobu odżywiania, budują odporność, korzystnie wpływają na samopoczucie i wygląd. Na rynku dostępnych jest coraz więcej produktów opartych wyłącznie na produktach roślinnych. Dieta roślinna przykuwa uwagę coraz większej ilości osób, które chcą zdrowo się odżywiać przy jednoczesnym dbaniu o dobro planety.
Produkty roślinne zapewniają wysokie spożycie warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych, strączków, orzechów i nasion. Dodatkowo ich produkcja zużywa znacznie mniej zasobów naturalnych oraz wiąże się z niższym poziomem emisji gazów cieplarnianych.
Korzyści ze spożywania produktów roślinnych według GfK docenia już niemal 1/3 gospodarstw domowych2. Według NielsenIQ3 Sprzedaż roślinnych alternatyw dla produktów mlecznych w ostatnich trzech latach w Polsce wzrosła o 46,9%.
Rynek żywności roślinnej dynamicznie się rozwija utrzymując dwucyfrowe wzrosty. Według NielsenIQ4 w ujęciu wartościowym roślinne alternatywy nabiału wzrosły o 17,2% rok do roku. W ujęciu wartościowym wzrost wyniósł 14,7% rok do roku. Konsumenci najchętniej sięgali po napoje roślinne i alternatywy dla jogurtów, które łącznie generowały ponad 90% sprzedaży. Najbardziej popularnymi wariantami są napoje owsiane i migdałowe, łącznie stanowiące 70% sprzedaży5.
Zdrowe przekąski na czasie
Wraz z rosnącym zainteresowaniem zdrową dietą, rozrasta się rynek takiej żywności. Producenci oferują produkty naturalne, bez dodatków konserwantów, cukru, soli czy niezdrowych tłuszczów. Oprócz oferowanej żywności ekologicznej z certyfikatami, także produkty klasyczne przechodzą reformulację składu tak, by zawierały mniej soli, cukru czy tłuszczu. A więc zdrowa żywność znajduje się już nie tylko na wyznaczonych regałach, ale w całym sklepie.
Popularne w tej kategorii są zwłaszcza przekąski. Jeżeli konsumenci muszą sięgnąć po przekąskę pomiędzy posiłkami starają się, by były one naturalne i zdrowe. Coraz częściej swoją uwagę kierują na owoce suszone, co potwierdza analiza rynku przekąsek NielsenIQ. Wynika z niej, że suszone owoce są warte blisko pół miliarda złotych. Kolejna kategoria, czyli orzechy i nasiona osiągnęła wartość sprzedaży 1,9 mld zł, co prawda ostatnio straciła na wolumenie, ale w ostatnim roku odnotowała wzrost sprzedaży ilościowej.
Produkty zbożowe
Źródłem węglowodanów złożonych, które są podstawą zdrowego odżywiania są produkty zbożowe. Są one źródłem błonnika, witamin z grupy B i składników mineralnych, jak: fosfor, cynk, magnez, żelazo, mangan, siarka oraz chlor. Wśród produktów popularnych z tej kategorii oprócz pieczywa razowego są kasze gruboziarniste, makarony pełnoziarniste, ryż brązowy czy płatki owsiane.
Według CMR w pierwszym półroczu 2023 roku płatki zbożowe odnotowały w sklepach małoformatowych do 300 mkw. wzrost zarówno wartości sprzedaży (o blisko 30%), jak i liczby sprzedanych opakowań (o 13%). „Za wzrosty odpowiada głównie podkategoria owsianki, która w tym okresie osiągnęła blisko 40% udziałów wartościowych. Są to w większości produkty umożliwiające zjedzenie zdrowego śniadania, a jednocześnie nie wymagające długich przygotowań – w formie gotowego musu lub półproduktu do którego wystarczy dodać wodę czy mleko. Do najważniejszych marek w tej podkategorii należą NesVita (Nestlé) oraz Lubella i Tymbark (Maspex). W kanale sklepów małoformatowych na przestrzeni ostatnich miesięcy wzrosła dystrybucja: owsianki można zakupić już w co drugim takim sklepie. Oferta obejmuje średnio 5 wariantów” – mówi przyznaje Joanna Gackowska-Paszkiewicz z CMR.
Pieczywo chrupkie jest produktem niskokalorycznym, dlatego jest pierwszym wyborem przy poszukiwaniu zdrowszego produktu będącego zamiennikiem chleba. Jak wynika z danych CMR, za blisko 60% wartości sprzedaży kategorii pieczywa chrupkiego w sklepach małoformatowych do 300 mkw. odpowiadają wafle zbożowe. Są one dostępne w 8 na 10 sklepów tego formatu, a klienci mogą wybierać średnio z 7 różnych wariantów. „Kategorii nie ominęły podwyżki cen, odnotowała ona wzrost o 18% w czerwcu 2023 roku względem ubiegłego. Liderem sprzedaży w całej kategorii jest Sonko, co czwarte opakowanie pieczywa chrupkiego sprzedawane w sklepach małego formatu to wyrób tego producenta. Do innych ważnych producentów należą między innymi Kupiec i Good Food” – mówi Joanna Gackowska-Paszkiewicz.
Trend prozdrowotny kreuje ofertę
Podejście konsumentów do racjonalnego żywienia i trendy wpływają na ich rosnące oczekiwania względem półki sklepowej. Z drugiej strony konsumenci szukając odpowiednio zbilansowanego posiłku liczą na informacje o składzie i odpowiednim zbilansowaniu posiłku na opakowaniu. Mogą czuć się nieco zagubieni bez właściwych informacji, a przygotowanie posiłku od podstaw często wymaga czasu, którym nie każdy dysponuje. „Większość z nas ma świadomość, że racjonalne odżywianie ma wpływ na nasze zdrowie, kondycję i samopoczucie. Z jednej strony staramy się słuchać rad dietetyków, ekspertów i specjalistów, ale każda kolejna wskazówka wprowadza nas w jeszcze większy zamęt informacyjny – nie wiemy do końca jakie produkty wybierać przy sklepowej półce, jak na ich bazie przygotowywać smaczne posiłki i jak komponować codzienny jadłospis, aby dostarczyć wszystkich niezbędnych składników odżywczych” – mówi Agnieszka Piskała-Topczewska, dietetyczka, Kierowniczka Dobrego Żywienia w Grupie Żabka.
Jak zatem zadbać o klientów? Ciekawe rozwiązanie zaproponowała Żabka. Do swojej oferty sieć wprowadziła odpowiednio zbilansowane dania gotowe i przekąski, które odpowiadają na różne preferencje smakowe, ale także są dopasowane do różnych stylów życia. „Dobre jedzenie nie powinno być trudnodostępne ani czasochłonne. Wierzymy, że każdy powinien mieć możliwość cieszenia się pełnowartościowymi posiłkami, które dopasują się do indywidualnych oczekiwań i danej sytuacji. Pragniemy również potwierdzić to, że ekologia rozumiana poprzez zrównoważone jedzenie jest jednym z filarów naszej działalności i wpisuje się we wszystkie plany rozwojowe sieci. Inicjatywy takie jak program „Porcja DobreGO!” mają ułatwić życie naszych klientów, jednocześnie nie zwiększając naszego negatywnego wpływu na środowisko. Zdajemy sobie sprawę, że stoimy u progu globalnej transformacji żywieniowej, a Żabka chce być zawsze tam, gdzie potrzeby konsumentów” – mówi Anna Grabowska, wiceprezeska zarządu ds. strategii konsumenckich Grupy Żabka.
W ofertach producentów jest wiele gotowych rozwiązań dla konsumentów chcących zdrowo się odżywiać. Jednak nie należy zapominać o ofercie produktów roślinnych, bez konserwantów, bez cukru czy bez soli. Podstawą są oczywiście warzywa, owoce i wszystkie produkty, którymi interesują się klienci w danym sklepie. Rynek zdrowej żywności się rozwija i na pewno nie straci zainteresowania klientów. Postaw na zdrowie!
Monika Książek
Redaktor
1 źródło: Firma Dailyfruits we współpracy z Instytutem Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera,
zrealizowała drugą edycję badania „Żywieniowe Nawyki pracujących Polaków 2022”. Badanie zostało wykonane na dorosłych osobach o wykształceniu średnim i wyższym pracujących w firmach, głównie z siedzącym trybem życia, N=1091.
2 źródło: Panel Gospodarstw Domowych GFK; okres lipiec’22-czerwiec’23; produkty roślinne= napoje roślinne, roślinne alternatywy jogurtów i deserów.
3 źródło: Danone za NielsenIQ – Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska (Food), sprzedaż wolumenowa, okres W27 2020 – W26 2023, kategoria: Produkty roślinne – napoje roślinne i roślinne alternatywy dla jogurtów, deserów i śmietan (klasyfikacja własna Klienta).
4 źródło: Danone za NielsenIQ – Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska (Food), okres MAT W26 2023, kategoria: Produkty roślinne – napoje roślinne i roślinne alternatywy dla jogurtów, deserów i śmietan (klasyfikacja własna Klienta).
5 źródło: Danone za NielsenIQ – Panel Handlu Detalicznego, Cała Polska (Food), okres MAT W26 2023, kategoria: napoje roślinne (klasyfikacja własna Klienta).