Słodkości to nie tylko idealny pomysł na prezent, wyrażenie uczuć i dzielenie się z najbliższymi, ale także sposób na dobry nastrój i małą – zupełnie egoistyczną chwilę przyjemności – tylko dla siebie. Na okazję i bez okazji – co proponują producenci słodyczy?
Zachowania konsumentów w słodkich kategoriach cechuje dynamiczność. Z jednej strony stawiamy na tradycyjne przysmaki, jak czekolada czy ciastka a z drugiej chętnie próbujemy innowacyjnych produktów. Najwięcej respondentów deklarujących spożycie słodyczy wybiera najczęściej takie produkty jak czekolady (91,3%), ciastka (89,0%), batony (81,7%), cukierki czekoladowe (79,7%) oraz wafle (78,1%)1. Według badania przeprowadzonego przez SW Research, wysoki odsetek respondentów jada słodycze przynajmniej od czasu do czasu (83,6%). Słodycze o obniżonej zawartości cukru jada z kolei prawie połowa respondentów (47,8%). Nadal widoczna jest więc znacząca różnica pomiędzy odsetkiem osób spożywających słodycze „konwencjonalne”, a te o obniżonej zawartości cukru (różnica na poziomie 36 p.p.).
Rosnące wymagania
Słodycze to przede wszystkim przyjemność konsumpcji. Jednak w związku z rosnącą świadomością konsumentów w Polsce, coraz większą uwagę przywiązuje się do prostego składu produkt. Tak zwana czysta etykieta staje się rzeczywistością i na opakowaniach słodyczy coraz rzadziej możemy spotkać „zbędne” dodatki.
Dla konsumenta ważne staje się także pochodzenie składników oraz sposób ich pozyskania, zwłaszcza w kategorii słodyczy czekoladowych – pod lupą jest kakao.
Mimo oczywistego powodu dla którego kupujemy słodycze, coraz więcej konsumentów jednak poszukuje zdrowszych wariantów: o prostym składzie, bez dodatków cukru czy bez konserwantów. Na kategorie słodyczy mają wpływ także trendy wegańskie i wegetariańskie. Konsumenci interesują się wyrobami takimi jak wegańska mleczna czekolada, przybywa też miękkich cukierków opartych na żelatynie na bazie składników pochodzenia roślinnego.
Na rynku słodczy obserwuje się też trend ciekawych połączeń smakowych, zwłaszcza słodko-słonych. Trendem obserwowanym już od jakiegoś czasu jest także tzw. multisensoryczność doznań podczas konsumpcji, co oznacza, że w produkcie powinno znaleźć się kilka różnych konsystencji.
Etyczne wartości
Kategoria słodyczy czekoladowych nieustannie ulega transformacji w odpowiedzi na potrzeby i oczekiwania konsumentów. Analiza danych pochodzących z Globalnej Bazy Nowych Produktów firmy Mintel (Global New Products Database/GNPD) wskazuje, że w okresie ostatnich trzech lat do października 2022, wiodącymi oświadczeniami w ramach globalnych nowości produktowych były te z grupy etycznych i środowiskowych, z naciskiem na zrównoważone zasoby/środowisko życia (33%) oraz dobrostan czynnika ludzkiego (również 33%). Na kolejnej pozycji znalazły się produkty przyjazne środowisku (30%). Jak podkreśla Honorata Jarocka, Senior Food and Drink Analyst, Mintel – tego typu pozycjonowanie jest spójne z trendami widocznymi całościowo w kategorii żywności i napojów, a także odpowiada na rosnącą świadomość konsumencką w obszarze etyki prowadzenia biznesu oraz odpowiedzialności środowiskowej.
Dane konsumenckie dla rynku polskiego wskazują, że etyczny wymiar stał się istotnym tematem dla kategorii słodyczy czekoladowych. Mimo dużego zaufania do wiodących producentów, wielu konsumentów jest skłonnych do zmiany swoich preferencji zakupowych w obliczu nieetycznych działań ze strony ulubionych marek.
„Wartą uwagi kwestią w ramach odpowiedzialności środowiskowej pozostaje opakowanie. Dane Mintel wskazują, że 53% respondentów w Polsce wykazuje gotowość zapłacenia większej kwoty za czekoladę w opakowaniu przyjaznym środowisku. Zatem zarówno działania etyczne, jak i prośrodowiskowe są ważnym kierunkiem dla budowania wartości dodanej, która poza samym atrybutem cenowym – niezmiernie istotnym w kontekście rosnących kosztów życia – dotyczy również atrybutów pozacenowych, które wpisują się w kodeks osobistych przekonań konsumentów. Jest to także istotna możliwość wzrostu dla marek własnych, które z zasady oferują większą przystępność cenową i w ramach przewagi konkurencyjnej coraz mocniej mogą angażować się w działania z obszaru etyki i zrównoważonego rozwoju. Co ważne, ponad jedna trzecia (34%) polskich konsumentów ujawnia, że w obliczu rosnących cen będzie kupowało więcej produktów pod markami własnymi” – podsumowuje Honorata Jarocka, Mintel.
Czas pełen wyzwań
O czasach pandemii z pewnością każdy chciałby już zapomnieć, zwłaszcza, że przed nami kolejne niemałe wyzwania, jednak podsumowując rynek słodyczy w 2022 nie można o nim nie wspomnieć, bowiem istotnie wpłynął także na ostatnie dwanaście miesięcy. W okresach pandemicznych konsumenci wybierali znane produkty sprawdzonych marek, zmniejszając swoją otwartość na eksperymentowanie i kupowanie nowości. W nowym modelu zakupowym klienci robili większe zakupy, na zapas, kupując słodycze w większych, rodzinnych i ekonomicznych opakowaniach, a na znaczeniu straciły nieco słodycze impulsowe. Ale już w 2022 roku, kiedy nie obserwowaliśmy znaczących obostrzeń pandemicznych konsumenci powrócili do oferty impulsowej, zwiększyło się także ich zainteresowanie nowościami i formatami single.
Po trudnościach na rynku związanych z pandemią, branża musi stawiać czoła kolejnym wyzwaniom. Pozytywne prognozy rynkowe zderzają się aktualnie z szeregiem trudności gospodarczych o charakterze lokalnym i globalnym. Tylko na przestrzeni ostatniego roku produkty mleczne podrożały o blisko 80%, a cukier kosztuje dziś dwa razy tyle, co przed rokiem.
Słodka przyszłość
Trudności związane z aktualną sytuacją gospodarczą nie omijają żadnej gałęzi biznesu – globalny rynek słodyczy czekoladowych według prognoz analityków, będzie dalej stabilnie się rozwijał, rosnąc o kilka procent rocznie. W Polsce przewidywany jest wzrost spożycia słodyczy czekoladowych – o 0,5 kilograma na osobę w ciągu najbliższych 5 lat. Krajowi producenci nadal doceniani są za granicą – w tym roku Polska utrzymała 4. miejsce na świecie wśród największych eksporterów czekolady – czytamy w tegorocznym raporcie „Światowy i polski rynek czekolady” opublikowanym przez firmę Wedel.
Jaka przyszłość czeka branżę czekoladową? Czy polskie słodycze mają swoich amatorów również w najdalszych zakątkach świata? Jak wynika z raportu „Światowy i polski rynek czekolady”, Euromonitor na lata 2023-2027 prognozuje stabilny wzrost wartości światowego rynku czekoladowych słodyczy o około 5-6% rocznie2. Poza oczywistym wpływem inflacji, ważną siłą napędową tej kategorii będą m.in. nowości wprowadzane przez producentów, a także prognozowane zwiększenie (rok do roku) spożycia słodyczy czekoladowych. Euromonitor szacuje, że obecnie Polacy jedzą średnio 5,7 kilograma czekoladowych słodyczy na osobę, podczas gdy do roku 2027 wartość ta ma wzrosnąć do 6,2 kilograma3. Pułap 6 kilogramów „na głowę” przekroczymy w roku 2025. Pomimo spadku siły nabywczej Polaków i mniejszej skłonności do zakupów, słodycze nadal pozostają istotnym elementem koszyka zakupowego. Warto jednocześnie podkreślić, że polski rynek czekolady jest dojrzały i nasycony – w tym kontekście eksport stanowi szansę na rozwój obecnych na nim graczy. Tym bardziej cieszy więc fakt, że Polska utrzymuje swoje zeszłoroczne wysokie 4. miejsce w rankingu największych eksporterów czekolady na świecie. Świadczy to o doskonałej jakości polskich wyrobów czekoladowych i precyzyjnej odpowiedzi producentów na zróżnicowane potrzeby i preferencje konsumentów w najdalszych zakątkach świata.
Świąteczne wybory4
Pierwszą najbliższą okazją do obdarowania bliskich są święta Bożego Narodzenia. Wraz z nimi zaczynają się poszukiwania prezentów. Wśród nich z pewnością doskonałym podarunkiem mogą być różnego rodzaju słodkości, które są w stanie sprawić obdarowanemu chwilę przyjemności i radości.
Do kategorii słodyczy paczkowanych kwalifikujemy między innymi: czekolady, praliny, ciastka, batony czekoladowe i chłodzone, rogaliki, babeczki i torciki, a także cukierki, gumy do żucia, żelki i pianki czy wszelkie słodycze z zabawką. „Znajdujemy je zarówno w mniejszych, jak i większych sklepach, jednak największe znaczenie przypada tutaj kanałowi dyskontów odpowiadającemu ponad połowie kupowanych opakowań w kategorii. Prawie co 3. opakowanie jest kupowane w sklepach małoformatowych do 300 mkw. (ok.13%), natomiast najmniej opakowań nabywamy w supermarketach 301-2500 mkw. czy hipermarketach (ok. 6%).
W sklepach małoformatowych kategoria słodyczy paczkowanych odnotowuje wzrost wartości sprzedaży o 16% w ostatnich 12 miesiącach (MAT 09.2022 r.) w porównaniu do okresu poprzedniego. Poza wzrostem wartości sprzedaży, również obserwowany jest wzrost sprzedaży liczby opakowań o około 9%” – informuje Ilona Mazurek, Analityk danych CMR.
W okresie świąt na wartości sprzedaży zyskują szczególnie praliny, czekolady, pierniki oraz figurki czekoladowe. Konsument sięgający po czekoladę w grudniu może przebierać średnio w 30 wariantach w cenie ok. 4,8 zł za opakowanie. „Najczęściej wybieranymi czekoladami są produkty marki Milka producenta Mondelez oraz Wedel. Czekolady w tabliczkach okazują się nie tylko idealnym podarunkiem dla bliskich, ale również doskonałym składnikiem świątecznych wypieków. Wśród najpopularniejszych opcji o gramaturze do 100 g napotkamy między innymi wariant Kinder Chocolate Milk w kartonie 50 g i 100 g oraz Milki Alpine Milk 100 g, natomiast w wersji większej, powyżej 100 g – Milkę Oreo o gramaturze 300 g, Alpen Gold Nussbeisser w opakowaniu 220 g czy Milkę Toffe Wholenut 300 g” – podkreśla Ilona Mazurek.
Na szczególną uwagę w tym okresie zasługują pierniki, których liczba sprzedanych opakowań jest nawet ponad 2,5-krotnie większa niż w sezonie wiosenno-letnim. Jednak ta kategoria nie jest dostępna w każdym sklepie małoformatowym do 300 mkw., a jedynie w 3/4 sklepów. W grudniu, sklepy te oferują około 5 wariantów do wyboru, średnio w cenie 4,1 zł za opakowanie.
Wśród wcześniej wymienionych rodzajów słodyczy część zaliczamy szczególnie do kategorii prezentowych. Praliny osiągają w grudniu szczytową sprzedaż w liczbie opakowań przewyższając tę uzyskiwaną w miesiącach kiedy przypadają Walentynki czy Dzień Matki. Jak podaje CMR w porównaniu do pierników oferta pralin jest zdecydowanie bogatsza, w grudniu spotkamy średnio 18 różnych wariantów w sklepach małego formatu, z czego 7 dotyczy podkategorii bombonierek. „Decydując się na praliny konsument ponosi średni koszt 13,1 zł za opakowanie, a najczęściej dokonany wybór uwzględnia marki: E.Wedel Ptasie Mleczko, Ferrero Raffaello i Toffifee (Storck)” – dodaje Analityk danych.
W kontekście zbliżających się świąt również warto wspomnieć o figurkach czekoladowych, które cieszą szczególnie najmłodszych. Zyskują one na popularności dwa razy w roku, w okresie Bożego Narodzenia pod postacią Mikołaja, bałwanka czy misia oraz Wielkanocy, przyjmując wtedy formy zajączka, baranka, kurczaczka czy jajek. Podobnie jak w przypadku pierników kategorię figurek czekoladowych spotykamy w grudniu w 3/4 sklepów małoformatowych do 300 mkw., mając średnio wybór spośród 5 różnych dostępnych produktów. Średnia cena za figurkę wynosi ok. 2,2 zł za opakowanie i dotyczy zwykle mniejszej gramatury 30-60 g.
„Ostatnie 12 miesięcy zaserwowało nam sporo interesujących nowości. Na półce sklepowej znajdziemy między innymi nowe warianty czekolad w tabliczkach o gramaturze standardowej: Milkę Oreo Strawberry 92 g, ale także opcje o gramaturach większych – Milkę Mmmax Nutty Choco Wafer 270 g i E.Wedel – nadziewaną mleczną truskawkową 290 g. Rozszerzyła się również oferta pralin o nowy wariant Toffifee; White Chocolate 125 g” – podsumowuje Ilona Mazurek z CMR.
Ważne okazje
Zaraz po świątecznych okazjach do obdarowywania się wzajemnie słodkościami mamy kolejne powody do kupowania słodkich prezentów.
I chociaż pretekstów do sprawiania sobie słodkich przyjemności nie powinniśmy szukać w kalendarzu, to jednak on często wyznacza wyjątkowe dla Polaków daty. Najbliższe to Dzień Babci i Dziadka, Walentynki, Dzień Kobiet, Dzień Mężczyzn i wiele innych – dostępnych tylko w prywatnych kalendarzach każdego Polaka. Są też okazje, których nie da się zaplanować. Pierwsza randka, przeprosiny, odwiedziny u znajomych – każdy z tych momentów jest doskonałym pretekstem do wręczenia słodkości, które umilą wyjątkowe chwile.
Istotna kategoria w sklepie
Słodycze to duża kategoria w sklepach małoformatowych do 300 mkw. Pod względem wartości sprzedaży plasuje się na czwartym miejscu po alkoholach, produktach tytoniowych i napojach.
Tak pokaźna liczba produktów związana jest z tym, że słodycze to duża i rozbudowana kategoria. Można w niej znaleźć produkty dla dzieci, na specjalne okazje, prezenty, święta. Są wyroby czekoladowe i zbożowe, takie które można zjeść od razu po wyjściu ze sklepu i takie, które bardziej pasują na spotkanie z przyjaciółmi. Największy wybór konsument znajdzie wśród ciastek: około 50 rodzajów. Powyżej 20 rodzajów znajdzie czekolad i batonów czekoladowych. A więcej niż 10: wafelków impulsowych, gum do żucia, żelków i pianek oraz pralin. Na drugim biegunie znajdują się takie kategorie jak: krówki, galaretki smakowe czy sezamki. Tutaj średnio konsument znajdzie mniej niż 2 warianty.
Kategorie z największą liczbą dostępnych wariantów zbieżne są z tymi o największej wartości sprzedaży. I pod tym względem 3 największe rodzaje słodyczy to: ciastka, batony czekoladowe i czekolady, z udziałami wartościowymi odpowiednio: 18%, 13%, 12% (pierwsze półrocze 2022). Jeżeli pod uwagę weźmie się liczbę sprzedanych opakowań to ranking największych kategorii ulegnie zmianie. Największą liczbą sprzedanych opakowań charakteryzują się batony czekoladowe (17%), ciastka „spadają” na drugie miejsce (15%), trzecie miejsce zajmują wafelki impulsowe (15%). Na kolejnych plasują się czekolady (8%) oraz gumy do żucia (7%).
Kiedy zbliżają się ważne okazje, na sklepowych półkach nie brakuje szerokiej oferty słodyczy w okazjonalnych opakowaniach. Najbliższe okazje determinują dobór odpowiedniego asortymentu z uwzględnieniem ogólnych preferencji szerokiego grona konsumentów, ale także zwrócenie uwagi na upodobania stałych klientów danej placówki handlowej. Niezbędnym elementem wpływającym na rotację produktów jest właściwa ekspozycja związana ze zbliżającymi się świętami – czy to Bożego Narodzenia czy kolejnymi ważnymi dla Polaków datami. Warto także zwrócić uwagę na strefę impulsową i opakowania typu single, które wróciły do łask po czasach pandemii.
Monika Górka
Zastępca Redaktora Naczelnego
1 źródło: SW Research, Badanie przeprowadzone w marcu 2022 r. N=800, ogólnopolska grupa dorosłych Polaków z uwzględnieniem struktury dla zmiennych płeć, przedział wiekowy, klasa wielkości zamieszkiwanej miejscowości. Badanie przeprowadzone metodą CAWI (badanie online).
2 źródło: Euromonitor International, a market research provider, 2022
3 źródło: Euromonitor International, a market research provider, 2022
4 źródło: Dane CMR, sklepy małoformatowe do 300 mkw.