Ogólnie przyjętą zasadą na gruncie polskich regulacji w zakresie sporządzania umów, jest swoboda ich zawierania. Oznacza to mniej więcej tyle, że strony danej umowy mogą zawierać w jej treści postanowienia, na których spełnieniu najbardziej im zależy. I to w taki w taki sposób, żeby jak najlepiej zabezpieczyć swoje interesy. Strony mogą dowolnie kreować stosunek prawny, który będzie je łączył w związku z zawartą umową, dbając jedynie o to, aby postanowienia nie sprzeciwiały się naturze danego stosunku prawnego, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Istnienie zasady swobody zawierania umów oznacza również, że nie sposób określić zamkniętego katalogu porozumień jakie mogą między sobą zawrzeć jej strony. Niemniej jednak można pokusić się o wskazanie typów najczęściej spotykanych w obrocie gospodarczym. Takimi zaś wydają się być umowa sprzedaży i umowa dostawy. Z tego też względu, te dwa rodzaje zostaną szczegółowiej omówione w niniejszym poradniku.
Umowa sprzedaży
Na wstępie wypada zaznaczyć, że umowy zawierane przez przedsiębiorców mogą być zawierane w tzw. obrocie profesjonalnym, czyli pomiędzy dwoma przedsiębiorcami. Drugim rodzajem są te łączące firmę z konsumentem. Jest to o tyle istotne, że postanowienia umowy muszą być odpowiednio dopasowane do tego, czy druga strona umowy jest przedsiębiorcą czy konsumentem. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest – w największym uproszczeniu – wyjście przez ustawodawcę z założenia, że konsument jest z natury rzeczy słabszą stroną umowy niż przedsiębiorca, przez co zasługuje na zwiększoną ochronę ze strony polskiego porządku prawnego. To przejawia się między innymi zakazem zamieszczania określonych postanowień w tego typu dokumentach.
Odnośnie samej umowy sprzedaży, należy sprecyzować, że poprzez nią sprzedawca zobowiązuję się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać ją kupującemu, natomiast ten zobowiązuje się tę rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy określoną cenę, na którą strony się umówiły. W tym miejscu można pokusić się o uwagę natury ogólnej, odnoszącą się do zawierania wszelkich umów, nie tylko sprzedaży. Jeżeli bowiem jako przedsiębiorca przygotowujemy się do dużej transakcji, najlepiej skorzystać z profesjonalnego pełnomocnika, który przygotowując dokumenty zadba o najlepsze zabezpieczenie naszych interesów. Jeżeli zaś podchodzimy do zawarcia takiej umowy sami, bądź też przygotował ją już dla nas kontrahent, przede wszystkim należy dokładnie zapoznać się z jej treścią. Powracając na grunt umowy sprzedaży należy stwierdzić, że w zasadzie postanowienia zawarte w treści tego rodzaju porozumienia, zależą w dużej mierze od tego co wypracują same strony, jednakże aby zawarta między stronami umowa była ważna, musi zostać uwzględnione pewne minimum jej treści.
I tak, do podstawowych elementów, które musi zawierać umowa sprzedaży należy zaliczyć przede wszystkim:
W tym przypadku jednak warto pamiętać, że takie wyłączenie odpowiedzialności lub jej znaczne ograniczenie jest bezskuteczne, jeżeli wada rzeczy była przez nas jako sprzedawców zatajona. Również wobec konsumentów uprawnienia związane z ograniczeniem lub wyłączeniem odpowiedzialności z tytułu rękojmi są możliwe tylko jeżeli zezwalają na to przepisy szczególne.
Warto również w umowie sprzedaży doprecyzować wszystkie szczegóły transakcji. M.in. dokładne określenie terminów płatności oraz sposobu jej dokonania, np. czy będzie to płatność ratalna czy finansowana kredytem, w jaki sposób płatność będzie uiszczona, na jaki numer rachunku bankowego itp. Dodatkowo warto również zawrzeć klauzule dotyczące poufności, które zabezpieczą nasze autorskie procesy produkcji, bądź parametry określonej rzeczy. Równie istotny będzie zapis warunków dotyczących siły wyższej, czyli zabezpieczających nas przed sytuacją, w której nie będziemy w stanie dotrzymać postanowień umowy, przez jakieś zdarzenia losowe na które nie mamy wpływu. Im bardziej precyzyjne ustalenia tym większa szansa, że nasze interesy zostaną w pełni zabezpieczone. Każda zawierana przez nas umowa powinna być też przede wszystkim zgodna z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego.
Umowa zawierana z zagranicznym kontrahentem
W przypadku, kiedy naszym kontrahentem jest podmiot zagraniczny warto również zadbać o to, aby w treści określić jurysdykcję sądową i prawo właściwe dla interpretacji danego porozumienia tj. uzgodnić z drugą stroną w treści dokumentu jaki sąd będzie rozstrzygał ewentualne spory na gruncie umowy oraz jakiemu prawu będzie ona podlegała. Takie rozwiązanie może zabezpieczyć nas przed dochodzeniem swoich roszczeń przed zagranicznym sądem lub w oparciu o prawo obcego państwa, co znacznie ograniczy koszty ewentualnego postępowania. Naturalnie, zawierając taką umowę warto pamiętać również o wskazaniu waluty, w której określona będzie cena przedmiotu oraz sposób jej przeliczenia, jak również język treści porozumienia. Ważne, żeby obie strony były w stanie zrozumieć wszystkie postanowienia umowy, pod którymi się podpisują.
Umowa dostawy
Kolejną powszechnie zawieraną umową przez przedsiębiorców jest umowa dostawy. Jej istotą jest zobowiązanie się dostawcy do wytworzenia rzeczy oraz ich dostarczenia częściami lub periodycznie. Odbiorca z kolei w takiej umowie zobowiązuje się do odebrania i zapłacenia określonej ceny. Oczywiście taka umowa powinna mieć wszystkie elementy minimalne tożsame jak te wskazane powyżej przy omawianiu porozumienia dotyczącego sprzedaży. Dodatkowo w tym przypadku dostawy oprócz wskazania wzmiankowanych elementów minimalnych, powinniśmy zawrzeć takie kwestie jak np. materiały używane do produkcji przedmiotu, sposób ich dostawy, określenie szczegółowych terminów dostawy czy opakowania w jakim przedmiot ma zostać dostarczony. Warto również dołączyć odpowiednie załączniki, takie jak chociażby specyfikacja techniczna, zastrzegając w treści samej umowy, że stanowią one jej integralną część. Takie działanie, będzie bardzo dobrym uzupełnieniem zapisów dokumentu, które mogą – w przypadku dodania tego rodzaju precyzujących załączników – zostać znacznie uproszczone, albowiem to on niejako „dopowiada” treść umowy. W pozostałym zakresie, w tym chociażby dotyczącym: zabezpieczenia dostawy przez kary umowne, określenia siły wyższej czy doprecyzowania prawa oraz sądu właściwego, aktualne pozostają uwagi sformułowane powyżej w odniesieniu do umowy sprzedaży.
Podsumowując, podpisując umowę sprzedaży lub dostawy, warto zadbać o to, aby każde postanowienie było jasne, zrozumiałe i precyzyjne w konkretyzacji zobowiązań i uprawnień stron. Przymierzając się do podpisania takiego porozumienia warto skonsultować jego postanowienia z profesjonalistą, aby nie narazić się na niepotrzebne konsekwencje wynikające z niekorzystnych dla nas zapisów. Niezależnie od powyższego, zawsze należy pamiętać o obligatoryjnych postanowieniach umownych, takich jak te dotyczące: oznaczenia stron, dokładnego wskazania przedmiotu umowy czy określenia ceny za jaką umawiamy się sprzedać/kupić/dostarczyć dany przedmiot umowy.
Damian Mazanowski
Radca Prawny
Wojarska Aleksiejuk & Wspólnicy
Istnienie zasady swobody zawierania umów oznacza również, że nie sposób określić zamkniętego katalogu porozumień jakie mogą między sobą zawrzeć jej strony. Niemniej jednak można pokusić się o wskazanie typów najczęściej spotykanych w obrocie gospodarczym. Takimi zaś wydają się być umowa sprzedaży i umowa dostawy. Z tego też względu, te dwa rodzaje zostaną szczegółowiej omówione w niniejszym poradniku.
Umowa sprzedaży
Na wstępie wypada zaznaczyć, że umowy zawierane przez przedsiębiorców mogą być zawierane w tzw. obrocie profesjonalnym, czyli pomiędzy dwoma przedsiębiorcami. Drugim rodzajem są te łączące firmę z konsumentem. Jest to o tyle istotne, że postanowienia umowy muszą być odpowiednio dopasowane do tego, czy druga strona umowy jest przedsiębiorcą czy konsumentem. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest – w największym uproszczeniu – wyjście przez ustawodawcę z założenia, że konsument jest z natury rzeczy słabszą stroną umowy niż przedsiębiorca, przez co zasługuje na zwiększoną ochronę ze strony polskiego porządku prawnego. To przejawia się między innymi zakazem zamieszczania określonych postanowień w tego typu dokumentach.
Odnośnie samej umowy sprzedaży, należy sprecyzować, że poprzez nią sprzedawca zobowiązuję się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać ją kupującemu, natomiast ten zobowiązuje się tę rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy określoną cenę, na którą strony się umówiły. W tym miejscu można pokusić się o uwagę natury ogólnej, odnoszącą się do zawierania wszelkich umów, nie tylko sprzedaży. Jeżeli bowiem jako przedsiębiorca przygotowujemy się do dużej transakcji, najlepiej skorzystać z profesjonalnego pełnomocnika, który przygotowując dokumenty zadba o najlepsze zabezpieczenie naszych interesów. Jeżeli zaś podchodzimy do zawarcia takiej umowy sami, bądź też przygotował ją już dla nas kontrahent, przede wszystkim należy dokładnie zapoznać się z jej treścią. Powracając na grunt umowy sprzedaży należy stwierdzić, że w zasadzie postanowienia zawarte w treści tego rodzaju porozumienia, zależą w dużej mierze od tego co wypracują same strony, jednakże aby zawarta między stronami umowa była ważna, musi zostać uwzględnione pewne minimum jej treści.
I tak, do podstawowych elementów, które musi zawierać umowa sprzedaży należy zaliczyć przede wszystkim:
- dokładne określenie stron umowy, czyli jasne sprecyzowanie danych kupującego i sprzedawcy;
- dokładne wskazanie przedmiotu świadczeń każdej ze stron;
- określenie rzeczy będącej przedmiotem sprzedaży;
- ustalenie ceny.
W tym przypadku jednak warto pamiętać, że takie wyłączenie odpowiedzialności lub jej znaczne ograniczenie jest bezskuteczne, jeżeli wada rzeczy była przez nas jako sprzedawców zatajona. Również wobec konsumentów uprawnienia związane z ograniczeniem lub wyłączeniem odpowiedzialności z tytułu rękojmi są możliwe tylko jeżeli zezwalają na to przepisy szczególne.
Warto również w umowie sprzedaży doprecyzować wszystkie szczegóły transakcji. M.in. dokładne określenie terminów płatności oraz sposobu jej dokonania, np. czy będzie to płatność ratalna czy finansowana kredytem, w jaki sposób płatność będzie uiszczona, na jaki numer rachunku bankowego itp. Dodatkowo warto również zawrzeć klauzule dotyczące poufności, które zabezpieczą nasze autorskie procesy produkcji, bądź parametry określonej rzeczy. Równie istotny będzie zapis warunków dotyczących siły wyższej, czyli zabezpieczających nas przed sytuacją, w której nie będziemy w stanie dotrzymać postanowień umowy, przez jakieś zdarzenia losowe na które nie mamy wpływu. Im bardziej precyzyjne ustalenia tym większa szansa, że nasze interesy zostaną w pełni zabezpieczone. Każda zawierana przez nas umowa powinna być też przede wszystkim zgodna z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego.
Umowa zawierana z zagranicznym kontrahentem
W przypadku, kiedy naszym kontrahentem jest podmiot zagraniczny warto również zadbać o to, aby w treści określić jurysdykcję sądową i prawo właściwe dla interpretacji danego porozumienia tj. uzgodnić z drugą stroną w treści dokumentu jaki sąd będzie rozstrzygał ewentualne spory na gruncie umowy oraz jakiemu prawu będzie ona podlegała. Takie rozwiązanie może zabezpieczyć nas przed dochodzeniem swoich roszczeń przed zagranicznym sądem lub w oparciu o prawo obcego państwa, co znacznie ograniczy koszty ewentualnego postępowania. Naturalnie, zawierając taką umowę warto pamiętać również o wskazaniu waluty, w której określona będzie cena przedmiotu oraz sposób jej przeliczenia, jak również język treści porozumienia. Ważne, żeby obie strony były w stanie zrozumieć wszystkie postanowienia umowy, pod którymi się podpisują.
Umowa dostawy
Kolejną powszechnie zawieraną umową przez przedsiębiorców jest umowa dostawy. Jej istotą jest zobowiązanie się dostawcy do wytworzenia rzeczy oraz ich dostarczenia częściami lub periodycznie. Odbiorca z kolei w takiej umowie zobowiązuje się do odebrania i zapłacenia określonej ceny. Oczywiście taka umowa powinna mieć wszystkie elementy minimalne tożsame jak te wskazane powyżej przy omawianiu porozumienia dotyczącego sprzedaży. Dodatkowo w tym przypadku dostawy oprócz wskazania wzmiankowanych elementów minimalnych, powinniśmy zawrzeć takie kwestie jak np. materiały używane do produkcji przedmiotu, sposób ich dostawy, określenie szczegółowych terminów dostawy czy opakowania w jakim przedmiot ma zostać dostarczony. Warto również dołączyć odpowiednie załączniki, takie jak chociażby specyfikacja techniczna, zastrzegając w treści samej umowy, że stanowią one jej integralną część. Takie działanie, będzie bardzo dobrym uzupełnieniem zapisów dokumentu, które mogą – w przypadku dodania tego rodzaju precyzujących załączników – zostać znacznie uproszczone, albowiem to on niejako „dopowiada” treść umowy. W pozostałym zakresie, w tym chociażby dotyczącym: zabezpieczenia dostawy przez kary umowne, określenia siły wyższej czy doprecyzowania prawa oraz sądu właściwego, aktualne pozostają uwagi sformułowane powyżej w odniesieniu do umowy sprzedaży.
Podsumowując, podpisując umowę sprzedaży lub dostawy, warto zadbać o to, aby każde postanowienie było jasne, zrozumiałe i precyzyjne w konkretyzacji zobowiązań i uprawnień stron. Przymierzając się do podpisania takiego porozumienia warto skonsultować jego postanowienia z profesjonalistą, aby nie narazić się na niepotrzebne konsekwencje wynikające z niekorzystnych dla nas zapisów. Niezależnie od powyższego, zawsze należy pamiętać o obligatoryjnych postanowieniach umownych, takich jak te dotyczące: oznaczenia stron, dokładnego wskazania przedmiotu umowy czy określenia ceny za jaką umawiamy się sprzedać/kupić/dostarczyć dany przedmiot umowy.
Damian Mazanowski
Radca Prawny
Wojarska Aleksiejuk & Wspólnicy
