Świąteczne opakowania produktów, edycje limitowane przygotowane specjalnie na ten okres, zachęcające do zakupu tematyczne ekspozycje oraz szeroka oferta trafiająca w gusta każdego konsumenta. Producenci już przygotowali ofertę i lada moment trafi ona na rynek. Okres przedświąteczny to czas, kiedy zyski ze sprzedaży mogą być naprawdę spore, jednak należy odpowiednio o to zadbać. Słodycze z pewnością będą jedną z dominujących kategorii w koszykach klientów.
Słodycze to jedna z największych kategorii na rynku spożywczym. Według danych Euromonitor International w 2020 roku wartość sprzedaży słodyczy czekoladowych na świecie wynosiła 106 mld USD. Według prognoz w 2025 roku wartość ta wzrośnie do ponad 133 mld USD. Wśród słodyczy najpopularniejsze są czekolady. Zarówno na świecie, jak i w Polsce najczęściej wybieranym rodzajem tabliczek jest czekolada mleczna (51%), na kolejnym miejscu ciemna, czyli gorzka (31%) oraz biała (18%)1. W Polsce wartości nieco się różnią, a to ze względu na to, że Polacy czekoladę mleczną uwielbiają. Jest to najpopularniejszy rodzaj, stanowi ona 67,1% rynku czekolad. Na kolejnych miejscach znajdują się wariant gorzki, stanowiący 23% rynku oraz czekolada biała – 5,6%2. Przeciętny Polak zjada rocznie ponad 5 kg czekolady. Plasuje to nasz kraj na 12. miejscu pod względem spożycia czekolady na świecie3. Okres świąteczny to czas, kiedy wszyscy pozwalamy sobie na trochę więcej słodkości niż zazwyczaj. To także jeden z najczęściej wręczanych prezentów na święta.
Polski rynek
Wartość Polskiego rynku słodyczy czekoladowych w okresie od lipca 2020 do czerwca 2021 roku wyniosła 7,65 mld zł4. Oznacza to 0,5% wzrost w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. W obliczu trwającej pandemii branża słodyczy poradziła sobie rewelacyjnie. Pod względem ilościowym rynek pozostał na stabilnym poziomie, osiągając produkcję wynoszącą 189 tys. ton w okresie lipiec 2020-czerwiec 2021. Do najpopularniejszych kategorii słodyczowych w Polsce należą tabliczki czekoladowe (28,2%), praliny (27,2%), batony (17,8%), wafle (12,7%), figurki (6,3%), bite size’y (5,2%) oraz batony muesli (2,6%)5.
W ostatnim czasie w związku z panującą pandemią odnotowano spadek sprzedaży słodyczy impulsowych, tj. batonów i wafli. Dużo mniejszą popularnością cieszyły się również praliny i słodycze o charakterze prezentowym, ze względu na mniejszą ilość spotkań w większym gronie. Z kolei wzrosty sprzedaży odnotowały słodycze w większych opakowaniach oraz czekolady w tabliczkach. Większą sprzedażą charakteryzowały się także czekolady twarde w tabliczkach, gorzkie z wysoką zawartością kakao wykorzystywane do wypieku domowych ciast.
W okresie przedświątecznym to właśnie czekoladowe słodycze są w centrum zainteresowania klientów. Na znaczeniu zyskują zestawy prezentowe, praliny i czekolady w świątecznych opakowaniach. Okres jesienno-zimowy to najintensywniejszy okres dla producentów czekolady.
Słodycze na paragonach
Zakupy przed świętami rządzą się swoimi prawami. Klienci, którzy nie zaplanowali wcześniej wizyt w sklepach robią je na ostatnią chwilę. Są też tacy, którym czegoś zabrakło już podczas przygotowań. W związku z tym największy ruch jest w ostatnich dniach tuż przed świętami. Jak przyznaje Przemysław Bojanowski, analityk CMR, kolejki w sklepach przed świętami wydają się być dłuższe niż w inne miesiące, a koszyki zakupowe bardziej wypchane. „Jednak pobieżne obserwacje mogą mylić. W przypadku słodyczy paczkowanych wartość sprzedaży w okresie Bożego Narodzenia nie odbiega od średniej rocznej. Jednak są takie kategorie, które pod koniec roku zdecydowanie rotują lepiej” – dodaje.
Pierniki
Jedną z takich kategorii są pierniki. „Wzrost sprzedaży w sklepach małoformatowych do 300 mkw. widoczny jest już w listopadzie, a w grudniu osiąga swoje maksimum” – informuje Przemysław Bojanowski. Jak podaje CMR sprzedaż pierników w grudniu wzrosła dwukrotnie w porównaniu do listopada 2020 roku.
„Rośnie zarówno liczba transakcji, jak również ilość kupowanych opakowań. W okresie świąt klienci zazwyczaj kupują 1,5 paczki pierników podczas jednych zakupów. Za taki zakup konsument płaci około 6 złotych. I może go bardzo łatwo dokonać gdyż dystrybucja numeryczna wynosi 76% i była wyższa od średniej z ostatnich 12 miesięcy (08.2020-07.2021) o ponad 10 p.p. Liderem rynku z około 30% udziałem wartościowym jest Kopernik. Skumulowana wartość sprzedaży marek własnych jest większa, jednak ich udziały w Boże Narodzenie spadają” – informuje ekspert CMR.
Figurki z czekolady
Kolejna kategoria, która notuje znaczne wzrosty pod koniec roku to figurki czekoladowe. „Wzrosty są wręcz imponujące. Jest to kategoria zdecydowanie świąteczna i dotyczy to zarówno świąt w grudniu, jak i kwietniu (z tą różnicą, że zimą konsumenci wybierają: Mikołaje, bałwany, renifery czy choinki). Nie dziwi zatem fakt, że w porównaniu do okresów nieświątecznych wartość sprzedaży w grudniu może być wyższa nawet 30-krotnie. Również duże dysproporcje pomiędzy okresem świątecznym a pozostałymi widoczne są w dostępności produktów. W grudniu 2020 roku 70% sklepów oferowało tego typu produkty. Natomiast średnia dystrybucja dla całego roku wynosi około 40%. Przeciętnie konsument wychodzi ze sklepu małoformatowego z 3 figurkami czekoladowymi, a za jedną płaci około 2 złote” – wyjaśnia Przemysław Bojanowski.
Praliny i tabliczki
Czekolada to jeden z najbardziej popularnych słodkich upominków. Z danych CMR wynika, że największa sprzedaż tabliczek czekoladowych przypada na tydzień przed Mikołajkami i Wigilią. W grudniu oferta czekolad w sklepach małoformatowych do 300 mkw. jest najszersza i wynosi około 27 produktów. W tym czasie na znaczeniu zyskują czekolady mleczne, w głównej mierze warianty bez dodatków. Głównym producentem czekolad na rynku jest Mondelez, który może się pochwalić najwyższą dostępnością oraz największym średnim asortymentem czekolad mlecznych z dodatkami na sklep.
W analizowanym okresie również sprzedaż pralin notuje wzrosty. Według CMR w porównaniu do jesienno-zimowych miesięcy poprzedzających święta wartość sprzedaży rośnie dwukrotnie. Jak przyznaje ekspert z instytutu, pomimo dużych wzrostów sprzedaży dystrybucja utrzymuje się na praktycznie stałym poziomie przez cały rok. Według danych firmy CMR praliny dostępne są w około 8 na 10 sklepów. Ponad 60% wartości rynku podzielonych jest pomiędzy 3 konkurentów: Storck, Ferrero oraz Wedel. Również na podium najlepiej sprzedających się produktów w grudniu 2020 znalazły się produkty tych firm: Merci Finest Selection 250 g, Ptasie Mleczko 360 g i Raffaello 150 g.
W okresie bożonarodzeniowym wśród pralin kształtuje się także sprzedaż kalendarzy adwentowych. Cieszą się one popularnością zwłaszcza wśród najmłodszych, którzy za ich pomocą odliczają dni do świąt. Według danych CMR, ich dostępność wzrasta w listopadzie do 1/4 wszystkich sklepów małoformatowych. Najwyższa sprzedaż odnotowywana jest w tygodniu tuż przed rozpoczęciem Adwentu. W sklepach małoformatowych do 300 mkw. największe znaczenie mają kalendarze producenta Millano, który około dwukrotnie mniejsze udziały w wartości sprzedaży posiada w supermarketach 301-2500 mkw., gdzie liderem jest Mondelez.
Inne słodkości
Oprócz czekolad, pralin, pierników i figurek z czekolady popularnością cieszy się wiele innych słodkości. Ciastka, cukierki, żelki, lizaki, draże, batony czy wafelki również lądują w koszykach klientów w tym czasie.
Dane CMR wskazują, że w prawie każdym sklepie małoformatowym można kupić baton czekoladowy, a w nieco ponad połowie z nich można zaopatrzyć się w batony chłodzone. Rzadziej spotyka się batony zbożowe, funkcjonalne i owocowe. Liderami sprzedaży w tej kategorii są m.in. Ferrero oraz Mars, którzy łącznie posiadają ponad 50% udziałów wartościowych na rynku. Istotni są również producenci Wedel, Storck, Nestlé i Mondelez. W placówkach małego formatu dostępna jest szeroka oferta produktowa, średnio około 25 wariantów na półkach.
Równie szeroką dostępnością w sklepach charakteryzują się wafelki. Z danych CMR wynika, że słodkie wafelki są dostępne w niemal każdym sklepie małego formatu, a wybór ogranicza się do średnio 15 wariantów. Najważniejszymi producentami w tej kategorii są Mondelez i Colian, a najistotniejsze marki to Prince Polo i Grześki, które odpowiadają za ponad połowę wartości sprzedaży kategorii. Wśród klasycznych wariantów w kategorii gramatur 35-36 g znacznie wyższą dystrybucją i rotacją odznaczają się Grześki. W przypadku wariantów klasycznych o większych opakowaniach prym wiedzie produkt Mondelez, czyli Prince Polo XXL.
Ciastka impulsowe to kolejna kategoria dostępna w większości sklepów małego formatu. Dane paragonowe zgromadzone przez CMR wskazują na spadek popularności ciastek impulsowych w skali rok do roku. Największą sprzedaż generują Lu Petitki Lubisie od Mondeleza, a najpopularniejszymi wariantami są Miś czekoladowy, mleczny i truskawkowy 30 g. Oprócz Lu Petitek Lubisiów chętnie wybieranymi ciasteczkami impulsowymi są herbatniki: Krakuski Petit Beurre 50 g i Jutrzenka BeBe 16 g, a także markizy Oreo Original 44 g.
Lizaki cieszą się największym powodzeniem w okresie walentynek, wtedy liczba paragonów, na których się znajdują wzrasta dwukrotnie w skali roku. Jednak i na święta Bożego Narodzenia dostępne są lizaki w kształtach typowych dla okresu, np. Mikołaje, dzwoneczki, bałwanki itp. W okazjonalne lizaki można zaopatrzyć się w około 70% sklepów tego typu.
Z danych CMR wynika, że draże w polewie zanotowały około 7% wzrost sprzedaży. Wpływ na to miała wyższa liczba opakowań w koszyku oraz wyższe ceny. W większości sklepów małoformatowych do 300 mkw. konsument mógł znaleźć na półce draże i wybierać spośród około 5 wariantów. Ponad połowę wartości sprzedaży generują produkty firmy Skawa. Ich najpopularniejsze warianty to draże Korsarz oraz Marynarz 70 g, które kupimy za około 1,70 zł.
Na prezent
Oferta świąteczna oprócz tego, że musi być smaczna powinna wyglądać wyjątkowo. A to ze względu na charakter w jakim występuje. Słodycze często wręczane są bliskim jako prezent. Polacy lubią słodycze – jeść i dawać w prezencie, na co wskazuje rosnący popyt na produkty czekoladowe – w wydaniu typowo sezonowym (np. w kształcie Mikołaja czy bombki przed Bożym Narodzeniem) w okazyjnych opakowaniach.
Producenci i eksperci rynku zgodnie przyznają, że to jeden z najlepszych okresów sprzedażowych słodyczy w ciągu roku. Na wyjątkowe okazje klienci nie szczędzą pieniędzy – przed świętami sięgają chętniej po produkty z półki premium, które swoją ekskluzywnością mają podkreślić wyjątkową atmosferę.
Na ten wyjątkowy czas producenci przygotowują specjalną ofertę. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się również słodycze limitowane – wytwarzane ręcznie, tradycyjne (jak np. pierniki toruńskie) czy z lokalnych manufaktur. W świątecznej ofercie nie należy zapominać również o obecnie dominujących trendach rynkowych. Z roku na rok coraz popularniejsze na polskim rynku stają się zdrowsze zamienniki tradycyjnych wyrobów deserowych – suszone owoce, produkty bez cukru, glutenu czy alergenów.
Okazjonalne opakowania i edycje limitowane
Unikalne wzory i kształty, sezonowe opakowania oraz limitowane edycje są już obowiązkową pozycją wśród działań znanych marek, jak i marek własnych w dyskontach czy supermarketach. Głównym celem jest zachęcenie klientów do zakupu. Dzięki dodatkowym elementom na opakowaniu nawiązującym do Bożego Narodzenia, Wielkanocy, Dnia Matki, Walentynek czy nawet Halloween, produkty dostępne przez cały rok stają się znacznie atrakcyjniejsze. Na przykład czekolada sprzedaje się znacznie lepiej, jeżeli na papierku czy kartoniku znajdą się elementy świąteczne, pomimo że jej skład i gramatura pozostają takie same. A wszystko dlatego, że konsumenci podświadomie zwracają większą uwagę na produkty, które zostały zapakowane inaczej niż w pozostałych okresach roku.
Świąteczne opakowania to także ułatwienie w wyeksponowaniu towarów na półkach. Wielu producentów oferuje specjalne ekspozytory z logo i nazwą marki. To sposób na wyróżnienie nie tylko samego produktu, ale i jego producenta wskazując, że marka potrafi przygotować dla grupy docelowej atrakcyjną ofertę sezonową.
Do korzyści płynących ze świątecznych i sezonowych opakowań należy również niewielki koszt położony na zwiększenie zainteresowania produktami bez zmieniania ich składów, smaków itp. Tego rodzaju zmiany to dodatkowa wartość dodana w postaci okazjonalnego pudełka, torebki lub wzoru powodująca jeszcze lepszą rotację danego produktu.
Okazjonalne opakowania to także podkreślenie wyjątkowości i charakteru świąt, uroczystości rodzinnych czy imprez okolicznościowych. Podkreślają je również limitowane edycje produktów przygotowane specjalnie na dane święta. Konsumenci przygotowujący się na ten wyjątkowy czas poszukują równie unikatowych produktów. Nic więc dziwnego, że edycje limitowane wyprzedają się szybko, nawet gdy ich cena jest nieco wyższa niż w przypadku tych samych produktów z oferty standardowej.
Nieduże koszty związane z produkcją świątecznych opakowań, zwiększenie zainteresowania klientów ofertą produktów okazjonalnych oraz edycjami limitowanymi sprawia, że kartony, butelki, etykiety i smaki świąteczne stają się coraz popularniejsze.
Już niedługo sklepowe witryny przepełnią się świątecznymi stroikami, a półki sklepowe będą uginały się od świątecznych produktów. To jedna z okazji w roku, kiedy zyski wzrastają, a już od przygotowania sklepu na ten okres zależy jak bardzo. To ostatnia prosta przygotowań. Czas zaplanować, które z pozycji świątecznych, edycji limitowanych i najbardziej lubianych klasyków wśród słodkości pojawią się w ofercie.
Monika Książek
Redaktor
1 źródło: MarketsandMarkets, 2020.
2 źródło: E.Wedel za NielsenIQ – Panel Handlu Detalicznego. Cała Polska z Dyskontami (Food), udział w sprzedaży wartościowej, okres lipiec 2020-czerwiec 2021, kategoria: Słodycze, tabliczki czekoladowe.
3 źródło: Euromonitor International, a market research provider.
4 źródło: E.Wedel za NielsenIQ – Panel Handlu Detalicznego. Cała Polska z Dyskontami (Food), Sprzedaż wartościowa i wolumenowa, zmiana sprzedaży wartościowej, zmiana sprzedaży wolumenowej, okres lipiec 2019-czerwiec 2020 i lipiec 2020-czerwiec 2021, kategoria: Słodycze, Rynek
czekoladowy, Segmenty rynku czekoladowego, słodycze na jeden kęs, tabliczki czekoladowe, batony, batony muesli, figurki czekoladowe, praliny, wafle.