Różne gusta i chęć odkrywania nowych wariantów sprawiają, że producenci alkoholi co chwilę prezentują zaskakujące wariacje smakowe swoich produktów. Konsumenci uwielbiają próbować niestandardowych połączeń i nietypowych kompozycji, ale klasyka zdaje się być opcją równie mocno cenioną. Już nie tylko wódka i piwo, ale na sklepowych półkach coraz częściej goszczą smakowe whisky, likiery, wina czy inne rodzaje alkoholi.
Według NielsenIQ wartość sprzedaży napojów alkoholowych w 2020 roku wyniosła 39,2 mld zł, co stanowiło ponad 1/3 wszystkich wydatków na artkuły spożywcze. Wartość sprzedaży alkoholi w roku 2020 była o 7% wyższa niż rok wcześniej. „Wpływ na to miała nie tylko pandemia, musimy pamiętać, że wraz z początkiem 2020 roku wprowadzono wyższą akcyzę, co oczywiście przełożyło się na ceny produktów alkoholowych i na ogólną zmianę wartości sprzedaży. Stąd wolumen sprzedaży napojów alkoholowych w roku 2020 odnotował spadek na poziomie 1%. Pomimo wzrostu wartości obserwowaliśmy spadek wolumenu” – komentuje Anna Anasik, Senior Client Consultant, ekspertka branży alkoholowej w NielsenIQ.
Koszyk alkoholi w 2020 roku
Według NielsenIQ w 2020 roku w całym koszyku alkoholowym za 87% udziałów ilości sprzedaży odpowiadało piwo. Na drugim miejscu znajdowała się wódka, która odpowiadała za 7% sprzedaży. Dalej uplasowało się wino stołowe, które generuje 3% ilości sprzedaży oraz whisky obejmujące 1% sprzedaży. Jeśli chodzi o wartość sprzedaży w koszyku alkoholowym poszczególnych kategorii to piwo odpowiadało za jej 46%, wódka 34%, whisky 8%, a wina stołowe 6%.
Według danych NielsenIQ piwo w 2020 roku w porównaniu do 2019 roku odnotowało spadek ilości sprzedaży na poziomie 1,6%. Spadkowi ilości sprzedaży towarzyszył wzrost wartości sprzedaży, który wyniósł 3,1%. Jak zaznaczają eksperci z NielsenIQ zauważalnym trendem, którego pandemia nie zahamowała jest rozwój piwa bezalkoholowego. Wartość sprzedaży tego rodzaju piwa w 2020 roku przekroczyła 1 mld zł. W porównaniu do roku poprzedniego wartość sprzedaży wzrosła o 19% natomiast ilość sprzedaży o 23%.
„W minionym roku kupiliśmy tylko o 0,2% więcej wódki niż rok wcześniej. Zapłaciliśmy za to o 8% więcej. Nie bez znaczenia dla tego wzrostu wartości był wzrost akcyzy, który przełożył się na wyższe ceny. Wbrew obiegowym opiniom, dla tej kategorii największe znaczenie mają większe formaty opakowań, czyli 0,5 oraz 0,7 l, które łącznie odpowiadają za niemal dwie trzecie wolumenu sprzedanej wódki. Natomiast głośny ostatnio format 0,35 l to ciągle nisza. W styczniu 2021, czyli już po wejściu w życie opłaty od mniejszych pojemności, udział 0,35 l w kategorii nie osiągnął nawet 0,1%” – komentuje Marcin Cyganiak, Commercial Director w NielsenIQ. W 2020 roku małe formaty straciły na znaczeniu na rzecz pojemności 0,5 l.
Whisky z roku na rok doświadcza dwucyfrowych wzrostów, tak było również w 2020 roku. Według NielsenIQ pod względem wartości sprzedaży kategoria ta wzrosła o 19,6% z kolei ilość sprzedaży odnotowała wzrost o 15,3%.
„Pandemia zdecydowanie nie zaszkodziła kategorii wina. W Polsce inaczej niż w tzw. krajach winiarskich, gdzie znaczącą ilość wina kupuje się w gastronomii, wina kupujemy przede wszystkim w sklepach, aby spożyć je w domu. A ze względu na to, że w domu przebywaliśmy zdecydowanie więcej, tej kategorii także przybyło wolumenu” – komentuje Anna Anasik, Senior Client Consultant, ekspertka branży alkoholowej. „Co istotne, na wzrost wartości tej kategorii wpływają droższe segmenty wina, takie jak prosecco, szampany, asti czy cava” – przyznaje Anna Anasik z NielsenIQ. Nie bez znaczenia są wina owocowe, których produkcja w Polsce rośnie. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że produkcja win owocowych w lutym 2021 roku wzrosła o 23,3% wobec lutego 2020 roku i wyniosła 5,2 miliona litrów. W ujęciu miesięcznym, czyli wobec stycznia, produkcja wzrosła w lutym 2021 roku o 8,3%. Latem na znaczeniu zyskują wina musujące oraz orzeźwiające owocowe warianty. Duży wybór wśród orzeźwiających smaków oferuje marka Carlo Rossi Refresh, Monte Santi czy Fresco Frizzante. Musujące warianty win białych i różowych znajdują się w portfolio takich firm jak: TiM, Partner Center, Henkell Freixenet Polska, Ambra, CEDC czy Stock Polska. Obecnie spory wybór jest również wśród pojemności, wina możemy kupić już nie tylko w butelce 750 ml i większych, ale również w mniejszej wersji 250 ml czy nawet w puszce 330 ml.
Wybory konsumentów
Paweł Waśko, Group Account Manager w ASM Sales Force Agency przyznaje, że z roku na rok obserwujemy dynamiczny rozwój segmentu alkoholi smakowych. „Polacy stają się coraz zamożniejsi, więcej podróżują i eksperymentują, a co za tym idzie chętniej poszukują nowych doznań smakowych. Rozwija się moda na smakowe wódki, ale coraz częściej na sklepowych półkach pojawiają się aromatyzowane whisky, giny czy likiery. Nadchodzący sezon wiosenno-letni będzie sprzyjał konsumpcji piw smakowych czy win musujących. W gorszej sytuacji znalazł się segment wódek smakowych o pojemności do 200 ml. Jak wynika z danych Centrum Monitorowania Rynku objęcie tzw. „małpek” podatkiem cukrowym sprawiło, że ceny poszły w górę a sprzedaż w dół. W przypadku wódek smakowych najmniejsze pojemności zaliczyły spadek sprzedaży w małych sklepach o 8%” – informuje Paweł Waśko.
Małe opakowania wódek zarówno czystych, jak i smakowych jeszcze w ubiegłym roku cieszyły się dużą popularnością. W sprzedaży sklepów małoformatowych opakowania wódek 200 ml generowały prawie 50% wartości sprzedaży oraz występowały na 70% paragonów. Wśród paragonów zawierających małe opakowania 90, 100 i 200 ml wódki smakowe stanowiły ponad połowę. Średnia liczba wariantów na sklep sprzedający była stanowczo przechylona w stronę wódek smakowych – z około 25 wariantów na sklep (opakowania 100-200 ml) prawie 20 należało do wódek smakowych.
Od początku 2021 roku została wprowadzona dodatkowa opłata dotycząca napojów alkoholowych o pojemności mniejszej niż 300 ml, co widać już na paragonach. „Nowa opłata jest zauważalna w handlu już od stycznia. Można ją odczuć, ponieważ spowodowała wzrost cen – w przypadku najmniejszych opakowań cena rośnie o ok. 1 zł, przy trochę większej pojemności 200 ml – wzrost ceny o prawie 2 zł, a trzeba pamiętać, że klienci często kupowali ten produkt właśnie dlatego, że był tani. Więc oczywiście wzrost cen przełożył się automatycznie na spadek sprzedaży. Najmniejsze spadki notujemy w segmencie wódek z najniższej półki cenowej, które są relatywnie tańsze niż inne tego typu produkty. W przypadku wódek z wyższej półki cenowej, też trochę w przypadku wódek smakowych te spadki są wyraźniejsze. Od razu widać, że klienci którzy kupowali do tej pory mniejsze pojemności przerzucają się na większe warianty. Widzimy wzrost sprzedaży wódek w opakowaniach 500 ml i wyższych. Gdybyśmy porównali styczeń tego roku do ubiegłego to spożycie wcale nie spadło patrząc na litry spożytego alkoholu natomiast patrząc na ilość sprzedanych małych opakowań to widać wyraźny spadek” – informuje Elżbieta Szarejko z CMR.
Oprócz ciekawych smaków Polacy coraz chętniej wybierają marki premium. „Model konsumpcji alkoholu w Polsce zbliża się do tego, jaki obserwujemy w krajach Europy Zachodniej – konsumenci coraz częściej sięgają po alkohole droższe – premium – niż te tańsze, z segmentu economy. Trend sięgania po lepsze i droższe alkohole można zaobserwować zarówno w kategoriach wódki, jak i whisky czy brandy. Ekskluzywne trunki przestały być już jedynie doskonałym pomysłem na prezent, coraz częściej delektujemy się nimi podczas spotkań towarzyskich czy w domowym zaciszu” – dodaje Paweł Waśko z ASM Sales Force Agency.
Alkohole smakowe na paragonach
Alkohole w sklepach małoformatowych do 300 mkw. pojawiają się na co trzecim paragonie. Jak informuje Arleta Charkot, analityczka danych sprzedażowych CMR, wartość sprzedaży tej kategorii wzrosła w 2020 roku o prawie 6% w stosunku do roku 2019. Wzrosty te w głównej mierze spowodowane zostały wzrostem cen alkoholi. Wśród kategorii alkoholi konsumenci mają do wyboru wiele opcji smakowych odmian trunków, najważniejsze dla sprzedaży są jednak wódki i piwa smakowe.
Według CMR warianty smakowe w roku 2020 wygenerowały około 30% wolumenu sprzedaży wszystkich wódek. „Kategoria ta wzrosła wartościowo o 10% w stosunku do roku 2019, jednak spowodowane to było wzrostem cen, gdyż liczba transakcji utrzymała się na takim samym poziomie jak w roku 2019. Średnia cena wódki smakowej za litr wzrosła w 2020 r. o prawie 7%. Pandemia i obostrzenia z nią związane wyhamowały pozytywny trend dla wariantów smakowych – spadła sprzedaż małych opakowań, które dla tego typu produktów generują ponad 70% wolumenu sprzedaży, zyskały natomiast opakowania półlitrowe” – wyjaśnia Arleta Charkot. Według CMR do najważniejszych producentów należą Stock i CEDC, a ich najważniejsze marki to Soplica smakowa, Lubelskie smakowe i Żołądkowa Gorzka. Asortyment wódek powiększa się z roku na rok, w 2020 klienci mieli do wyboru już ponad 50 wariantów smakowych.
Według CMR wśród piw smakowych w sklepach małego formatu najchętniej wybieraną marką w zeszłym roku był Desperados Grupy Żywiec – najczęściej na paragonach pojawiał się wariant klasyczny – Desperados Tequila, ale klienci równie chętnie sięgali po nowsze warianty – Red i Mojito. Dobrze sprzedawała się również marka Somersby. „Warto zaznaczyć że piwa smakowe to nie tylko warianty procentowe, ale także wersje »free« – z tego rodzaju piw smakowych klienci najchętniej sięgali po Somersby Pear 0%, a także różne smaki Lecha Free (Pomelo i Grejpfrut, Ananas i Guawa czy Limonka z Miętą). Także tutaj asortyment powiększa się rokrocznie – od ponad 20 wariantów do wyboru w styczniu 2019 do ponad 40 w miesiącach letnich 2020 roku” – zaznacza Arleta Charkot z CMR. Na ten rok producenci również przygotowali wiele nowości, m.in. niskoalkoholowy Desperados Strawberry Margarita 3% czy bezalkoholowy Desperados Virgin 0,0% z orzeźwiającą nutą cytryny, Warka Radler 0,0% Kiwi z Pigwą, Warka Radler 0,0% Ananas z Cytrusami oraz Warka Radler 3,5% Granat z Pomarańczą. Z kolei marka Somersby wprowadziła trzeci już wariant smakowy bezalkoholowy, a jest to Somersby Strawberry & Lime 0,0% oraz alkoholowy wariant o egzotycznym smaku – Somersby Piña Colada.
Jednak nie tylko wśród wódek czy piw odnaleźć możemy wersje smakowe. Także w kategorii whisky i bourbonów znajdują się warianty inne niż klasyczne. Klienci sklepów małoformatowych mają do wyboru średnio około dwóch wariantów tego typu trunków na sklepowych półkach, a dystrybucja numeryczna jest na poziomie ponad 30% sklepów. Według danych CMR najczęściej pojawiające się whisky smakowe na paragonach należą do najważniejszych marek pośród całego rynku whisky – smakowa wersja Ballantine’s Brasil, Jack Daniel’s Tennessee Fire, Jim Beam Honey czy Apple. „Praktycznie wszystkie wersje smakowe sprzedają się w butelkach 700 ml. Co ciekawe, smakowe opcje whisky najlepiej sprzedają się w ciepłych miesiącach (czerwiec-sierpień), z tym że w roku 2020 osiągnęły znacznie gorsze wyniki niż w roku 2019 (ponad 20% spadek sumy wolumenu sprzedaży w tych trzech miesiącach)” – przyznaje Arleta Charkot.
W sprzedaży alkoholi latem zdecydowanie ogromną rolę odgrywają warianty smakowe. Oferta tego typu trunków jest stale poszerzana, a klienci chętnie próbują nowości. Dlatego nie może zabraknąć ich na półce podczas zbliżającego się letniego sezonu.
Monika Kociubińska
Redaktor