Wraz z końcem 2019 i początkiem 2020 roku wiele agencji badawczych, sieci marketów czy firm kulinarnych pracowało nad listą najważniejszych trendów, które będą wyznaczać kierunki rozwoju globalnego rynku żywności w roku bieżącym i kolejnych latach.
Rok 2019 wg ekspertów Mintel
Warto jednak najpierw zwrócić uwagę na trendy, które kształtowały rynek w 2019 roku. Według zespołu ekspertów Mintel globalny rynek żywności i napojów pozostawał pod wpływem wielu inspirujących trendów w trakcie 2019 roku, z naciskiem na trzy kluczowe zdefiniowane jako Evergreen Consumption (Wiecznie zielona konsumpcja), Elevated Convenience (Podwyższony poziom wygody) oraz Through the Ages (Poprzez wieki).
Trend Evergreen Consumption stawia na ideę gospodarki o obiegu zamkniętym, wskazując na możliwości w zakresie bliskiej współpracy ukierunkowanej na zrównoważony rozwój pomiędzy dostawcami, producentami, sieciami handlowymi i konsumentami, a także organizacjami rządowymi i non-profit. Na przykład, niemal połowa respondentów w Wielkiej Brytanii uznaje zanieczyszczenie plastikiem za niezwykle ważną dla nich kwestię środowiskową. Dodatkowo, dwie trzecie respondentów deklaruje zintensyfikowanie działań wokół redukcji ilości kupowanych opakowań plastikowych. W efekcie marki i sieci handlowe zwiększają wysiłki w obszarze innowacji opakowaniowych. Na przykład, Nestlé będzie wykorzystywać papierowe słomki zamiast plastikowych w swoich napojach w Indonezji i Malezji" – komentuje Honorata Jarocka, Senior Food and Drink Analyst, Mintel.
W oparciu o informacje pochodzące z bazy Mintel Global New Products Database (Globalna Baza Nowych Produktów) odnotowano wzrost, jeżeli chodzi o wykorzystanie oświadczeń etycznych i środowiskowych na nowych produktach żywnościowych i napojach w skali globalnej w okresie od grudnia 2015 roku do listopada 2019 roku. Myśląc o wiodących typach oświadczeń w tej kategorii, najczęściej wykorzystywano te mówiące o opakowaniach przyjaznych środowisku i opakowaniach nadających się do recyklingu. „Trend Evergreen Consumption to jednak coś więcej niż tylko opakowania. Innowacje wokół zrównoważonych źródeł pozyskiwania składników to także ciekawy temat oferujący duże możliwości dla odpowiedzialnych środowiskowo marek. Jednym z ciekawszych przykładów jest wykorzystanie płatków/odpadów Kellogg’s Corn Flakes do produkcji piwa” – dodaje Honorata Jarocka.
Drugi trend – Elevated Convenience – mówi o tym, że w dzisiejszym zabieganym świecie wygoda wysuwa się na prowadzenie w rankingu potrzeb. Dodatkowo sama definicja wygody ewoluuje w obliczu różnorakich potrzeb dzisiejszego konsumenta, stając się bardziej zróżnicowaną. Obejmuje ona obecnie wiele atrybutów poza samym „ułatwianiem”, w tym naturalność, wysoki poziom wartości odżywczych, możliwość personalizacji, a także element zaskoczenia i nowe doświadczenia. To także odpowiedź na zmieniające się postawy konsumenckie dotyczące żywności i napojów, których efektem jest między innymi rosnące grono osób opisujących siebie jako „foodie” (smakosz).
Rynek odpowiada na tego typu potrzeby i zmiany w wieloraki sposób. Wskazać tutaj można rozwój kategorii „meal kits” (kompletne zestawy do samodzielnego komponowania posiłków) – nie tylko w segmencie subskrypcji jak HelloFresh, ale także coraz częściej na półkach wiodących sieci detalicznych. Zmiany następują też w kategorii dań gotowych, przy czym marki coraz chętniej eksperymentują z unikalnymi smakami i składnikami, często zaskakując konsumentów bardzo wysoką, wręcz restauracyjną, jakością. Pojawiają się także nowe sposoby komunikacji, które w opisach nawiązują właśnie do „foodies” jako grupy docelowej.
Trzeci trend – Through the Ages – koncentruje się na roli żywności i napojów w procesie wspierania aktywnego i zdrowego starzenia się. Według Honoraty Jarockiej Senior Food and Drink Analyst, Mintel – dzisiejsi konsumenci aktywnie przyglądają się konceptowi holistycznego podejścia do zdrowia, poszukując funkcjonalnych korzyści w obrębie wybieranych przez siebie produktów spożywczych. Rozumieją tym samym, że to, jak się czują i wyglądają jest ważniejsze niż sam wiek. W Polsce, według badań Mintel, ponad połowa respondentów deklaruje, że z wiekiem rośnie zapotrzebowanie na funkcjonalną żywność i napoje. Przewiduje się, że w najbliższej przyszłości na znaczeniu będą rosły między innymi produkty wysokobłonnikowe oraz składniki o właściwościach przeciwzapalnych, a także kolejne inspiracje dietą śródziemnomorską. Dodatkowo, wartym uwagi składnikiem jest kolagen pojawiający się w wielu kategoriach spożywczych globalnie, w tym między innymi w segmencie napojów owocowych i batonów przekąskowych.
Co będzie modne w 2020 roku?
Sieć marketów ze zdrową żywnością Whole Foods opracowała listę najbardziej wyczekiwanych i innowacyjnych trendów, które wyznaczać będą kierunki rozwoju globalnego rynku żywności. Przegląd tego zestawienia dostępny jest na portalu RetailWire*. Jednym z ważnych trendów będzie, zdaniem ekspertów Whole Foods, poszukiwanie zamienników dla mąki pszennej w produkcji żywności – proces inspirują ruchy na rzecz żywności bezgutenowej. Producenci poszukują alternatywnych źródeł białka i błonnika. Wśród testowanych surowców są migdały, orzechy kokosowe, a także mąka z kalafiorów, bananów czy z cibory jadalnej, zwanej także migdałem ziemnym.
Przemysł poszukuje też innych niż soja produktów roślinnych, stanowiących substytuty mięsa. Testowane są takie alternatywy jak: złota fasola mung, nasiona konopi, dynia, awokado, nasiona arbuza czy złota chlorella (odmiana alg).
Konsumenci oczekują także alternatywy od masła orzechowego. Według prognoz na popularności zyskiwać będą masła i kremy do smarowania pieczywa na bazie nasion arbuza, dyni, ciecierzycy i orzechów macadamia. Zastosowanie tych składników pozwoli dodatkowo ograniczyć wykorzystanie oleju palmowego.
Znaczne zmiany zachodzić będą także w przypadku substancji słodzących. Cukier i syrop glukozowo-fruktozowy wypierane będą przez zagęszczone syropy z soku owoców mnicha, granatów i kokosów – dołączą one do coraz bardziej popularnych słodzików naturalnych, takich jak nektar z agawy, stewia czy miód.
Na popularności zyskiwać mają ponadto mieszanki mięsno-warzywne, w których mięso mielone zestawiane jest z takimi składnikami jak grzyby czy drożdże.
Ulubione składniki
Na podstawie wyszukiwań oraz liczby zamówień użytkowników aplikacji Uber Eats, zdecydowanie najmocniej uwagę przykuwają dania z siemieniem lnianym. Prawdopodobnie będzie to najpopularniejszy superfood w 2020 roku. W większości europejskich restauracji standardem staną się menu oferujące dania z olejem CBD (legalny, organiczny związek chemiczny z grupy kannabinoidów, występujący w konopiach). Z kolei kombucha – czyli musujący napój na bazie sfermentowanej herbaty – będzie stałym dodatkiem do posiłków. Natomiast weganie i fleksitarianie, a przede wszystkim ich wysublimowane podniebienia, rzadziej będą sięgać po sprawdzone już substytuty mięsa, jak tofu czy seitan, a częściej będą wybierali nowe produkty, jak tempeh (charakterystyczny dla kuchni indonezyjskiej zamiennik wytwarzany z ziaren soi) lub chlebowiec (owoc z rodziny morowatych, występujący w tropikalnej Azji). Ten ostatni przeżywa „drugą młodość”, w zeszłorocznym raporcie Uber Eats FoodCast tracił on raczej na popularności.
Zdrowo, etycznie, lokalnie
Te trzy główne hasła przyświecają trendom kulinarnym na rok 2020 wg CookUp. Jednym z nich – wciąż kontynuowanym od kilku sezonów jest dieta roślinna, wspierana przez filozofię zero waste, szeroko pojmowaną już nie tylko w sferze kulinarnej, ale także jako styl życia. Zdrowe i zrównoważone podejście do codziennej diety i wpływu przemysłu spożywczego na klimat to już nie tylko moda, ale świadomy wybór stylu życia. Kuchnia roślinna mocno namieszała na światowej scenie gastronomicznej. Od jakiegoś czasu szanujący się szefowie kuchni oraz modne restauracje nie pozostają obojętni na jej wpływy. Za ich śladem idą też renomowane szkoły kulinarne na całym świecie.
„Coraz częściej ludzie zaczynają ograniczać spożywanie mięsa już nie tylko z powodów etycznych, ale w trosce o zdrowie i naszą planetę. Chcemy w świadomy sposób minimalizować swój negatywny wpływ na środowisko. Badania przeprowadzone przez Josepha Poore’a z Uniwersytetu w Oxfordzie nie pozostawiają złudzeń, że hodowla przemysłowa zwierząt ma katastrofalny wpływ na naszą planetę. Przy 7 miliardach ludzi Ziemia nie jest w stanie wyżywić wszystkich tak, jak żywią się mieszkańcy krajów rozwiniętych” – podkreśla Michał Lachur, szef kuchni, który od 5 lat prowadzi warsztaty kuchni wegańskiej w CookUp.
Autorzy raportu zwracają uwagę na rosnącą – zwłaszcza wśród dzieci – epidemię otyłości, która wymusiła na producentach żywności powstanie zupełnie nowej kategorii produktów jakimi są zdrowe przekąski. I nie chodzi już wyłącznie o obniżanie zawartości soli czy cukru w posiłkach, ale zupełnie nowe przekąski tj. popcorn z kaszy gryczanej, warzywne chipsy, batony funkcjonalne, musy czy koktajle warzywne. W minionych latach obecne wyłącznie na półkach sklepów ze zdrową żywnością w 2019 r. trafiły do dużych supermarketów, osiedlowych placówek handlowych czy stacji benzynowych. Do wzrostu popularności tej kategorii produktów przyczyniła się także ich duża dostępność w dyskontach – zwłaszcza orzechów czy suszonych owoców.
Lista trendów kulinarnych wg firmy Benchmark- kannabidiol – czyli organiczny związek chemiczny zawarty w konopiach siewnych, może być stosowany jako dodatek do napojów i produktów spożywczych co ważne – jest niepsychoaktywny;
- dieta roślinna – w tym roślinne alternatywy dla przetworów mlecznych i roślinne substytuty mięsa;
- mleko owsiane – obok migdałowego i ryżowego będzie coraz popularniejsze;
- zdrowe przekąski – jako przykład Benchmark podaje m.in. ryż preparowany i chipsy z buraka, groszku zielonego lub jarmużu;
- owoc drzewa bochenkowego (jackfruit) – to produkt, który z powodzeniem może zastąpić mięso i przypomina je swoją teksturą; to największe owoce mięsiste świata, które osiągają nawet do 90 cm długości;
- nietypowe owocowe smaki (np. yuzu, które wygląda jak blada mandarynka, pitaja, opuncja, papeda);
- napoje gazowane – szczególnie woda mineralna gazowana;
- jedzenie o intensywnych barwach – tak, by dania były bardziej fotogeniczne (eksperci nazwywają to „Instagram-friendly”);
- nieładne warzywa i owoce – czyli niewielkie, mało dorodne, za to zdrowe, bo niepryskane;
- większa świadomość w wybieraniu produktów – czyli używanie wielorazowych słomek, płóciennych toreb na zakupy, pakowanie kanapek w woskowijki (materiałowe serwetki obleczone woskiem pszczelim).
Ekotrend – dla zdrowia czy w trosce o planetę
„O trendzie naturalności” to raport przygotowany przez firmę analityczno-badawczą Zymetria. Badanie pokazuje jak na przestrzeni ostatnich lat zmieniają się postawy Polaków wobec tematu ekologii i życia w zgodzie z naturą, zarówno pod względem tego, co konsumują, ale też sposobu, w jaki na co dzień funkcjonują w swoim najbliższym otoczeniu. Raport jest obszernym źródłem wiedzy o tym, czy ekotrend to moda, czy też obawa przed pogorszeniem jakości życia i utratą zdrowia. Trend naturalności budowany jest przede wszystkim poprzez rosnącą obawę o zdrowie swoje i bliskich w kontekście zatrucia środowiska oraz rosnącą świadomość zdrowotną. Dla 43% konsumentów największą korzyścią ze stosowania produktów naturalnych jest fakt, że nie trują się chemią, a co czwarty mówi, że dzięki produktom naturalnym wspomaga swój organizm. Motywacją do podążania za trendem mogą być negatywne emocje, obawy wynikające z problemów zdrowotnych, z nadwagą, czy też przekonania, że normalne jedzenie jest pełne szkodliwej chemii, a konwencjonalne leki szkodzą na dłuższą metę. Trend naturalności jest również napędzany modą budowaną przez internet, otoczenie oraz obecność produktów naturalnych w sklepach i aptekach, w szczególności przez dedykowane półki. Blisko połowa konsumentów sięga po informacje z serwisów internetowych o zdrowiu, a dla co trzeciego – źródłem wiedzy są Facebook i fora internetowe.
Oprócz rosnącej świadomości konsumentów niebagatelną rolę w rozwoju trendu naturalności odgrywają sami detaliści, którzy zdecydowanie rozbudowali dostęp konsumentów do tego rodzaju produktów. Aż 54% konsumentów twierdzi, że kupuje częściej produkty naturalne, bo są one coraz bardziej dostępne, doceniany jest również coraz szerszy asortyment. To wszystko sprawia, że dla 21% motywatorem częstszych zakupów jest niższa cena. Jednak cena jest jednocześnie główną barierą zakupu produktów ekologicznych. „Moda na naturalność ma jednak też i ciemną stronę, budzi nieufność, podejrzliwość wobec producentów, którzy wykorzystują ją, aby dyktować wygórowane ceny za sam napis eko, bio czy natura. Podejrzliwość ta wynika też z braku wiedzy, poczucia zagubienia w trendzie, co sprawia, że trudno ocenić jakość i autentyczność danego produktu. Widać potrzebę edukacji, jak również wyraźnego uzasadnienia, dlaczego dany produkt jest zdrowy i bardziej naturalny i dlaczego kosztuje więcej” – komentuje Barbara Krug, Managing Partner w Zymetria.
Polacy chcą być eko
Większość polskich konsumentów deklaruje gotowość rezygnacji z plastikowych akcesoriów codziennego użytku na rzecz ekologicznych zamienników. Jednocześnie nie zauważają jednak, by producenci i detaliści w wystarczającym stopniu wychodzili naprzeciw ich oczekiwaniom. Takie dane płyną z raportu „Who cares? Who does?” przygotowanego przez GfK. Zaledwie 7% polskich shopperów jest zdania, że na krajowym rynku istnieją firmy, które aktywnie działają na rzecz redukcji plastikowych odpadów. Jako marki, które w tej materii robią najwięcej Polacy wskazują Yves Rocher (13% wskazań), Coca Colę (9%), BIO Organicę (7%) i Żywiec Zdrój (4%). „Słaba widoczność proekologicznych brandów pokazuje, że producenci wciąż mają do wykonania ogromną pracę. Dotyczy to jednak nie tylko samych inicjatyw, których na rynku jest coraz więcej, ale przede wszystkim ich skutecznego rozpowszechniania, czy wręcz chwalenia się nimi, o czym wiele marek po prostu zapomina. Zakłady produkcyjne koncernów takich jak Procter&Gamble, Nestlé czy Unilever albo już są „zero waste” albo są w trakcie pracy nad tą zmianą. I mówimy tu o rynku polskim – zadajmy sobie zatem pytanie – czy konsumenci o tym wiedzą?” – komentuje Szymon Mordasiewicz, dyrektor komercyjny Panelu Gospodarstw Domowych GfK Polonia.
O trendach kulinarnych 2020 r. mówią też przedstawiciele nowojorskich targów Summer Fancy Food Show. Na ich liście znalazły się przekąski warzywne (np. z kalafiora, grochu, ciecierzycy), orzechy kokosowe, probiotyki, alternatywy cukru spożywczego oraz jedzenie bezglutenowe. Nie możemy zapomnieć też o koktajlach bezalkoholowych, jeszcze większej liczbie produktów wegańskich w diecie, alternatywach mleka, wołowinie, cukierkach w zdrowszej wersji, grillu w nowej odsłonie, kuchni śródziemnomorskiej, fine dining czy o zakładaniu przydomowych ogródków. Wraca też moda na gotowanie w domu.
Monika Górka
Zastępca Redaktora Naczelnego