Konsumenci przy zakupie żywności coraz częściej poszukują produktów sprawdzonych, dobrej jakości, znanego pochodzenia, przy czym niekoniecznie istotna jest cena. Dla ułatwienia rozpoznania produktu wysokiej jakości istnieją liczne oznaczenia i certyfikaty umieszczane na opakowaniach. Przedstawiamy wybrane oznaczenia oraz certyfikaty, które warto znać.
Obecnie świadomość konsumentów jest coraz większa, zwracają oni uwagę na jakość kupowanej żywności co powoduje wzrost zapotrzebowania rynku na takie artykuły. Do producentów natomiast należy dbanie o to, by oferować dobre jakościowo produkty co pozwala również na budowanie przewagi konkurencyjnej.
Znakowanie produktów spożywczych przede wszystkim jest źródłem wielu informacji dla konsumentów, mających wpływ na podejmowanie decyzji o zakupie. Większość z cech produktu jest trudna do oszacowania gołym okiem, a obecnie zarówno składniki jak i rodzaj opakowania stały się ważnym czynnikiem decydującym o wyborze. Certyfikaty i oznaczenia ułatwiają ocenę jakości produktu, dzięki jednoznacznym symbolom. A zapewnienie bezpieczeństwa żywności stanowi pierwszy krok do zapewnienia odpowiedniego poziomu jakości.
Wiedza detalisty, którą może się podzielić z klientem z pewnością wzbudzi chęć ponownego odwiedzenia sklepu, który dzięki temu może zyskać opinię profesjonalnego punktu handlowego zarówno pod względem asortymentu, jak i obsługi.
Główne systemy
W Polsce obecnie istnieje 5 uznanych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi krajowych systemów jakości: Integrowana Produkcja (IP) Urzędowo Kontrolowana, system „Jakość Tradycja” (JT), QMP (Quality Meat Program) – system jakości dla mięsa wołowego, PQS (Pork Quality System) – system jakości dla mięsa wieprzowego oraz QAFP (Quality Assurance for Food Products) System Gwarantowanej Jakości Żywności. Głównym wyróżnikiem krajowych systemów jakości jest to, że produkty uczestniczące w tych systemach są stale kontrolowane i certyfikowane przez akredytowane jednostki kontrolne.
Integrowana Produkcja
Oznaczenie IP wskazuje na nowoczesny i rozwijający się system uprawy, który uwzględnia oczekiwania odbiorców w stosunku nie tylko atrakcyjnie wyglądających owoców, warzyw i innych płodów rolnych, ale również produktów o wysokich walorach jakościowych. System ten wykorzystuje w sposób zrównoważony postęp techniczny i biologiczny w uprawie, ochronie roślin, nawożeniu oraz zawraca szczególną uwagę na ochronę środowiska i zdrowie ludzi. Uczestnictwo w tym systemie pozwala na otrzymanie zdrowej żywności pochodzenia roślinnego, w której nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów pozostałości środków ochrony roślin, metali ciężkich, azotanów i innych pierwiastków oraz substancji szkodliwych. Potwierdzeniem wysokiej jakości plonów pochodzących z IP jest certyfikat i zastrzeżony znak IP.
Jakość Tradycja
System JT wyróżnia produkty żywnościowe wysokiej jakości z uwzględnieniem produktów tradycyjnych. Produkty z tym oznaczeniem muszą zostać wyprodukowane przy użyciu naturalnych surowców, których pochodzenie jest identyfikowalne. W systemie uczestniczą produkty charakteryzujące się tradycyjnym składem lub tradycyjnym sposobem wytwarzania, szczególną jakością wynikającą z ich tradycyjnego charakteru lub wyróżniającą ich tradycyjny charakter. Oznaczeniem objęte są produkty rolne, środki spożywcze oraz napoje spirytusowe. Znak może obecnie używać blisko 130 produktów, wśród których znajduje się około 30 wyrobów piekarniczych i cukierniczych.
System Jakości Wołowiny
System QMP jest zbiorem zasad, określających cały proces produkcji mięsa wołowego, od wskazania ras bydła na najlepsze mięso, po sposób jego pakowania i oznakowania. System wprowadza standardy odnośnie chowu zwierząt, żywienia, transportu oraz produkcji mięsa. Wołowina oznaczona tym znakiem powstaje w taki sposób, aby zapewnić naturalną miękkość, kruchość i wyższą soczystość mięsa znacznie przekraczającą standardy jakości handlowej powszechnie stosowane na polskim rynku. System gwarantuje powtarzalną, kulinarną jakość mięsa.
System Jakości Wieprzowiny
Do najważniejszych założeń Systemu PQS należą precyzyjnie określone normy hodowli i produkcji, kilkuetapowe kontrole jakości, identyfikowalność źródła pochodzenia produktu, zachowanie zasad dobrostanu zwierząt czy poszanowanie środowiska naturalnego. Efektem wykorzystania w procesie produkcji wieprzowiny PQS wymogów żywieniowych jest mięso o niskiej zawartości tłuszczu, którego przetwarzanie nie wymaga stosowania sztucznych dodatków czy barwników. Produkty opatrzone tym certyfikatem charakteryzują się powtarzalną wysoką jakością, weryfikowaną podczas regularnych, dwuetapowych kontroli, a także naturalną, różowo-czerwoną barwą, odpowiednią wodochłonnością, delikatnym aromatem, kruchością i soczystością, doskonałym smakiem oraz gwarancją bezpieczeństwa i autentyczności.
System Gwarantowanej Jakości Żywności
System Gwarantowanej Jakości Żywności ma charakter multiproduktowy, obejmuje mięso wieprzowe, drobiowe oraz wędliny drobiowe i wieprzowo-wołowe. Normy systemu stosowane są we wszystkich ogniwach łańcucha produkcyjnego, a więc począwszy od hodowli, żywienia zwierząt i warunków ich chowu, poprzez ubój, rozbiór, przetwórstwo, transport, konfekcjonowanie i pakowanie, skończywszy na magazynowaniu i sprzedaży. Dzięki systemowi wzajemnych powiązań następujących po sobie działań, znacząco wzrasta poziom ochrony konsumenta przed ewentualnymi konsekwencjami niekorzystnych zdarzeń w łańcuchu żywnościowym. Procedury gwarantują wyższą, powtarzalną i wiarygodną jakość produktów mięsnych, poprzez zdefiniowanie i nadzorowanie kryteriów i warunków produkcji. Do systemu mogą przystąpić producenci oferujący produkty spełniające normy określone w zeszytach branżowych. Hodowcy w Systemie QAFP dbają zarówno o dobrostan zwierząt jak i ochronę środowiska. QAFP obejmuje trzy grupy wyrobów: kulinarne mięso z piersi kurczaka, kulinarne mięso z piersi indyka oraz tuszki i elementy młodej polskiej gęsi owsianej. Znak gwarantuje konsumentom, że w całym procesie produkcyjnym przestrzegane są następujące zasady: zakaz nastrzykiwania, zakaz wprowadzania jakichkolwiek posypek lub substancji dodatkowych, zakaz stosowania antybiotyków, hormonów i stymulatorów wzrostu, dobrostan zwierząt.
Oznaczenia na produktach
Produkty spożywcze mają wiele innych oznaczeń, które sugerują wyższą jakość produktu lub miejsce pochodzenia. Przykładowe, najbardziej rozpoznawalne oznaczenia to PDŻ – Poznaj Dobrą Żywność, MSC oraz znak jakości Q. Istotny jest również system znakowania żywności GDA.
Poznaj Dobrą Żywność
Program Poznaj Dobrą Żywność informuje o wysokiej jakości produktów żywnościowych. Jest przyznawany wyrobom, które spełniają kryteria opracowane przez Kolegium Naukowe ds. jakości produktów żywnościowych. Głównym celem Programu Poznaj Dobrą Żywność jest motywowanie producentów i przetwórców działających na rynku Unii Europejskiej do podnoszenia jakości wyrobów, a przez to do zwiększania różnorodności żywności w Polsce i na całym obszarze UE. Obecnie znakiem Poznaj Dobrą Żywność oznaczonych jest blisko 550 artykułów rolno-spożywczych pochodzących z 90 firm sektora rolno-spożywczego. Znak Poznaj Dobrą Żywność przyznawany jest następującym grupom produktów: mięso i produkty mięsne; mleko i produkty mleczne; ryby, owoce morza i ich przetwory; jaja i przetwory jajczarskie; miody; tłuszcze spożywcze; przetwory zbożowe, strączkowe i okopowe; owoce, warzywa, grzyby i ich przetwory; wyroby cukiernicze i ciastkarskie; zioła i przyprawy; środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego; wyroby mieszane i przetworzone na bazie wyżej wymienionych; wody i napoje bezalkoholowych oraz napoje alkoholowe. Znak Poznaj Dobrą Żywność umieszczony na opakowaniu, ma konsumentowi ułatwić odszukanie wśród wielu podobnych produktów, jakie znajdują się na półkach sklepowych tego, który jest wysokiej jakości, jest bezpieczny oraz smaczny. Kupując produkt ze znakiem PDŻ konsument otrzymuje informację o tym, że wybrany przez niego produkt jest wytworzony ze sprawdzonych surowców, że znajduje się w nim niewiele substancji dodatkowych oraz że jest prawidłowo oznakowany.
Program Certyfikacji MSC
Niebieski certyfikat MSC posiadają produkty rybne, które powstały w oparciu o standardy opracowane przez naukowców, rybaków oraz organizacje ekologiczne. Promowanie przyjaznego środowiska praktyk rybackich wśród konsumentów i partnerów na całym świecie przez MSC wspiera budowę zdrowych, stabilnych ekosystemów morskich oraz chroni zasoby mórz i oceanów. Działania organizacji obejmują certyfikację w łańcuchu dostaw, współpracę z partnerami biznesowymi oraz programy edukacyjne wpływające na decyzje zakupowe konsumentów. Przestrzeganie standardów MSC jest stale kontrolowane przez niezależnych ekspertów, którzy sprawdzają, czy dane rybołówstwo spełnia kryteria niebieskiego certyfikatu MSC. Dla konsumentów oznaczenie to gwarantuje, że produkty pochodzą ze zrównoważonych połowów, a kupowana ryba pochodzi ze stabilnych i dobrze zarządzanych łowisk.
Znak jakości Q
Ponadstandardową jakość oznacza znak jakości Q. Przyznawany jest produktom charakteryzującym się wysoką jakością, walorami użytkowymi, zdrowotnymi oraz spełniającym wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania i ochrony środowiska. Zespół ds. Certyfikacji Wyrobów Chemicznych i Spożywczych dokonuje certyfikacji na znak jakości „Q” następujących grup wyrobów spożywczych: produkty przemysłu mięsnego, wyroby przemysłu jajczarsko-drobiarskiego, produkty połowów i przetwory rybne produkty mleczarskie, pieczywo i inne produkty przemysłu piekarskiego, produkty przemysłu cukrowniczego, wyroby cukiernicze, wyroby przemysłu koncentratów spożywczych, wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego, wody mineralne i napoje bezalkoholowe, produkty przemysłu piwowarskiego, wyroby winiarskie, produkty zbożowo-młynarskie i makaronowe, przetwory owocowe, warzywne i grzybowe, produkty przemysłu olejarskiego, przetwory ziemniaczane i skrobiowe oraz wyroby przemysłu spożywczego pozostałe.
GDA
Dobrowolny system znakowania wartością odżywczą GDA polega na oznakowaniu produktu informacją o procentowej zawartości wybranych składników odżywczych i energii w porcji produktu, w odniesieniu do wartości Wskazanego Dziennego Spożycia. Wskazane Dzienne Spożycie natomiast określa wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie, wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego dorosłego zdrowego konsumenta, które są również uzgodnione z Instytutem Żywności i Żywienia. System znakowania produktów wspiera system edukacji żywieniowej mającej na celu zapobieganie rozwojowi nadwagi i otyłości. Wspomaga konsumentów w decyzjach dotyczących sposobu odżywiania i stosowaniu zasad zbilansowanej energetycznie i żywieniowo diety. Umożliwia również przekazanie w czytelny i łatwy sposób podawane na etykietach produktów spożywczych informacje o wartości odżywczej.
Rośnie liczba polskich firm z certyfikatami. Zdobycie ich jest nie tylko szansą na poprawę wiarygodności wśród partnerów biznesowych, lecz także metodą redukcji kosztów. W przypadku konsumentów, świadomość znaczenia „produkt certyfikowany” jest jeszcze niewielka i często przegrywa z ceną produktu. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że obecnie konsumenci mogą podejmować bardziej świadome decyzje zakupowe, mając do dyspozycji pełniejszą niż kiedyś informację o produkcie, zauważa się zwiększone zainteresowanie kwestią jakości produktu.
Oprócz wysokiej jakości oznaczenia mogą sygnalizować np. o braku konserwantów, braku glutenu czy glutaminianu sodu, bądź o składzie produktu odpowiednim dla wegetarian lub wegan. Oznaczenia takie coraz częściej stosują polscy producenci w ślad za europejskimi trendami.
Monika Kociubińska