Handel

Gdyby zmieniła się stawka VAT na produkty spożywcze - Komentarz Prezesa Polskiej Izby Handlu

Środa, 10 września 2025 HURT & DETAL Nr 09/235. Wrzesień 2025
Przeanalizowaliśmy taką sytuację w ramach zabawy intelektualnej – i tylko tak należy ją traktować.
Ujednolicenie stawki VAT na żywność do 23% mogłoby znacząco podnieść poziom inflacji w Polsce – potencjalnie nawet do ok. 9%. Taki wzrost mógłby mieć poważne konsekwencje dla gospodarki, w tym zwiększenie kosztów życia konsumentów oraz konieczność interwencji ze strony NBP w celu stabilizacji cen.

Raczej nie należy oczekiwać, że ktokolwiek odejdzie od stawki VAT 23%, ponieważ wprowadzono ją tymczasowo w 2011 r. i żaden późniejszy rząd nie chciał wracać do stawki 22%. Obecna władza idzie w stronę podwyższania podatków, zatem logiczne wydaje się przyjęcie założenia, że teoretyczne wyrównanie odbyłoby się tylko do stawki 23%.

Zwiększenie stawki z VAT 5% do VAT 23% to wzrost ceny danego produktu – zależnie od metody obliczeń – o 16-17%.

Udział produktów żywnościowych na stawce VAT 5% jest w koszyku duży. Podatkiem tym objęte są mięso, pieczywo, jajka, warzywa, owoce – słowem, podstawa zakupów w każdym gospodarstwie domowym. Według analiz udział tych produktów w koszyku zakupowym wynosi około 80%. Oznacza to, że większość podstawowych artykułów spożywczych jest obecnie opodatkowana preferencyjną stawką VAT.

Podniesienie stawki VAT na te produkty do 23% miałoby znaczący wpływ na ceny żywności oraz ogólny poziom inflacji. Przy założeniu, że ceny netto pozostaną bez zmian, a cały wzrost VAT zostanie przeniesiony na konsumenta, ceny brutto tych produktów wzrosłyby o ok. 17,1%.

Dla przykładowego koszyka zakupowego o wartości 400 zł, w którym 80% stanowią produkty objęte stawką VAT 5%, podniesienie tej stawki do 23% spowodowałoby wzrost kosztu koszyka o około 54,72 zł.

Taki wzrost cen żywności miałby również wpływ na ogólny wskaźnik inflacji. Przy założeniu, że żywność stanowi ok. 25% koszyka konsumpcyjnego, a ceny żywności wzrosną o 17,1%, ogólny wskaźnik inflacji mógłby wzrosnąć o ok. 4,3 p.p.

Jeśli rząd zdecydowałby się na podniesienie stawki VAT na żywność z obecnych 5% lub 0% do stawki podstawowej 23%, mogłoby to spowodować:
  • średni wzrost cen żywności o ok. 17%, zakładając pełne przeniesienie kosztów na konsumentów;
  • wzrost ogólnego wskaźnika inflacji CPI o około 4,8 p.p., biorąc pod uwagę, że żywność stanowi około 28% koszyka inflacyjnego;
  • w praktyce oznaczałoby to, że inflacja mogłaby wzrosnąć do około 7,9%.
Maciej Ptaszyński
Prezes Zarządu
Polska Izba Handlu




tagi: VAT , podatki , rynek spożywczy , sprzedaż , handel , konsument , FMCG , hurt , detal , produkty spożywcze , nowości , przemysł spożywczy , sieci handlowe , sklepy spożywcze ,