Z badań2 przeprowadzonych przez ekspertów ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie wynika, że w ciągu ostatnich lat liczba takich incydentów znacząco wzrosła, a samo zjawisko obejmuje różne grupy społeczne i wiekowe, niezależnie od statusu materialnego. „Zjawisko kradzieży w handlu, zarówno detalicznym, jak i hurtowym, stanowi istotny problem dla przedsiębiorstw w Polsce, ale także na całym świecie,” mówi dr Marta Ziółkowska z Katedry Zrównoważonego Biznesu SGH, wskazując na poważne straty sięgające od kilku do nawet kilkunastu procent obrotów sklepów.
Jednym z głównych wyzwań, jakie stoją przed branżą handlową, jest tzw. „kultura bezkarności” – społeczne przyzwolenie, a czasem nawet usprawiedliwienie kradzieży. Dr Ziółkowska wyjaśnia: „Panuje przekonanie, że kradzież jest akceptowalna lub nawet usprawiedliwiona, co może wynikać z braku zaufania do instytucji państwowych czy korporacji.” Problem ten pogłębia niska skuteczność egzekwowania prawa – tylko 20-30% kradzieży jest zgłaszanych organom ścigania, a rzadko wymierzane kary mają niewielki wpływ na sprawców, co tylko nasila zjawisko.
Egalitarność zjawiska kradzieży
Zaskakującym aspektem wynikającym z badań jest „egalitarność” zjawiska kradzieży – dotyczy ono przedstawicieli każdej grupy społecznej i zawodowej. „Czyżby maksyma francuskiego księcia Gastona de Lévisa – noblesse oblige3 – przestała mieć znaczenie w XXI wieku?” – pyta dr hab. Rafał Kasprzak, profesor SGH. Według badań4 kradzież sklepowa przestała być postrzegana wyłącznie jako problem marginalny i dotyczy coraz szerszego grona społeczeństwa.
Nowe przepisy a eskalacja problemu
Najnowsze zmiany w Kodeksie karnym, które weszły w życie 1 października 2023 roku, mogą przyczynić się do eskalacji problemu. Zgodnie z nowymi przepisami, wartość kradzionego towaru musi przekroczyć 800 zł, aby czyn został uznany za przestępstwo, a nie wykroczenie. Eksperci alarmują, że ta zmiana dodatkowo wzmacnia poczucie bezkarności, co zniechęca sprzedawców do zgłaszania incydentów, widząc, że prawo traktuje je pobłażliwie.
Psychologiczne i społeczne tło kradzieży
„Zbyt rzadko zastanawiamy się nad szerszym kontekstem kradzieżowości” – zauważa prof. dr hab. Małgorzata Bombol z SGH. „Często warto spojrzeć na to zjawisko z perspektywy psychiki osoby kradnącej. Może być to wyraz desperacji, konieczności życiowej, ale także przymusu wynikającego z presji społecznej czy chęci potwierdzenia własnej sprawczości.” Prof. Bombol podkreśla, że nie tylko „okazja czyni złodzieja,” ale również wpływ mają czynniki ekonomiczne oraz wzorce zachowań promujące swobodę w zdobywaniu dóbr.
Nowoczesne rozwiązania technologiczne jako odpowiedź na kradzież
„Problem kradzieży sklepowych w Polsce stanowi coraz większe wyzwanie. Aktualny raport pokazuje to zjawisko w szerszym świetle. Doświadczenia zakupowe powinny spełniać oczekiwania i być swobodne dla konsumentów. Chcą być traktowani indywidualnie z szacunkiem, a nie jak potencjalni złodzieje. Z drugiej strony kradzieże stały się zjawiskiem nagminnym, a co gorsza tylko w niewielkim stopniu źle odbieranym społecznie. To skłania sprzedawców detalicznych do poszukiwania nowoczesnych rozwiązań, które uwolnią pracowników od bycia ochroniarzami i pozwolą stać się doradcą czy asystentem klienta. Uczciwi konsumenci nie czują się kontrolowani, a towary są chronione” – komentuje Robert Głażewski, Business Unit Director w Checkpoint Systems Polska, firmy będącej partnerem branżowym badania.
1 https://www.rp.pl/handel/art41406961-politycy-pomogli-sklepowym-zlodziejom
2 Raport „Przełamując tabu kradzieży w handlu detalicznym”, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Checkpoint Systems, 2024.
3 Pol. Szlachectwo zobowiązuje, powiedzenie dotyczące szlachty wskazujące na jej nieformalne zobowiązania wobec społeczeństwa, tutaj odnosi się do faktu, że nawet niektórzy przedstawiciele elit społecznych są także zaangażowani w proceder kradzieży.
4 Raport „Przełamując tabu kradzieży w handlu detalicznym”, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Checkpoint Systems, 2024.
Źródło: ITBC Communication
Fot: AdobeStock
Jednym z głównych wyzwań, jakie stoją przed branżą handlową, jest tzw. „kultura bezkarności” – społeczne przyzwolenie, a czasem nawet usprawiedliwienie kradzieży. Dr Ziółkowska wyjaśnia: „Panuje przekonanie, że kradzież jest akceptowalna lub nawet usprawiedliwiona, co może wynikać z braku zaufania do instytucji państwowych czy korporacji.” Problem ten pogłębia niska skuteczność egzekwowania prawa – tylko 20-30% kradzieży jest zgłaszanych organom ścigania, a rzadko wymierzane kary mają niewielki wpływ na sprawców, co tylko nasila zjawisko.
Egalitarność zjawiska kradzieży
Zaskakującym aspektem wynikającym z badań jest „egalitarność” zjawiska kradzieży – dotyczy ono przedstawicieli każdej grupy społecznej i zawodowej. „Czyżby maksyma francuskiego księcia Gastona de Lévisa – noblesse oblige3 – przestała mieć znaczenie w XXI wieku?” – pyta dr hab. Rafał Kasprzak, profesor SGH. Według badań4 kradzież sklepowa przestała być postrzegana wyłącznie jako problem marginalny i dotyczy coraz szerszego grona społeczeństwa.
Nowe przepisy a eskalacja problemu
Najnowsze zmiany w Kodeksie karnym, które weszły w życie 1 października 2023 roku, mogą przyczynić się do eskalacji problemu. Zgodnie z nowymi przepisami, wartość kradzionego towaru musi przekroczyć 800 zł, aby czyn został uznany za przestępstwo, a nie wykroczenie. Eksperci alarmują, że ta zmiana dodatkowo wzmacnia poczucie bezkarności, co zniechęca sprzedawców do zgłaszania incydentów, widząc, że prawo traktuje je pobłażliwie.
Psychologiczne i społeczne tło kradzieży
„Zbyt rzadko zastanawiamy się nad szerszym kontekstem kradzieżowości” – zauważa prof. dr hab. Małgorzata Bombol z SGH. „Często warto spojrzeć na to zjawisko z perspektywy psychiki osoby kradnącej. Może być to wyraz desperacji, konieczności życiowej, ale także przymusu wynikającego z presji społecznej czy chęci potwierdzenia własnej sprawczości.” Prof. Bombol podkreśla, że nie tylko „okazja czyni złodzieja,” ale również wpływ mają czynniki ekonomiczne oraz wzorce zachowań promujące swobodę w zdobywaniu dóbr.
Nowoczesne rozwiązania technologiczne jako odpowiedź na kradzież
„Problem kradzieży sklepowych w Polsce stanowi coraz większe wyzwanie. Aktualny raport pokazuje to zjawisko w szerszym świetle. Doświadczenia zakupowe powinny spełniać oczekiwania i być swobodne dla konsumentów. Chcą być traktowani indywidualnie z szacunkiem, a nie jak potencjalni złodzieje. Z drugiej strony kradzieże stały się zjawiskiem nagminnym, a co gorsza tylko w niewielkim stopniu źle odbieranym społecznie. To skłania sprzedawców detalicznych do poszukiwania nowoczesnych rozwiązań, które uwolnią pracowników od bycia ochroniarzami i pozwolą stać się doradcą czy asystentem klienta. Uczciwi konsumenci nie czują się kontrolowani, a towary są chronione” – komentuje Robert Głażewski, Business Unit Director w Checkpoint Systems Polska, firmy będącej partnerem branżowym badania.
1 https://www.rp.pl/handel/art41406961-politycy-pomogli-sklepowym-zlodziejom
2 Raport „Przełamując tabu kradzieży w handlu detalicznym”, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Checkpoint Systems, 2024.
3 Pol. Szlachectwo zobowiązuje, powiedzenie dotyczące szlachty wskazujące na jej nieformalne zobowiązania wobec społeczeństwa, tutaj odnosi się do faktu, że nawet niektórzy przedstawiciele elit społecznych są także zaangażowani w proceder kradzieży.
4 Raport „Przełamując tabu kradzieży w handlu detalicznym”, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Checkpoint Systems, 2024.
Źródło: ITBC Communication
Fot: AdobeStock
