Wspomnianą dyrektywę zaimplementowała do polskiego porządku prawnego ustawa o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw2, która weszła w życie wraz z Nowym Rokiem 2023. To dzięki tej reformie, w znowelizowanym art. 4 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług3 znajdziemy odpowiedź na postawione pytanie. Wskazuje on konieczność wyraźnego prezentowania cen w miejscu sprzedaży z zastrzeżeniem, że w przypadku obniżki należy wskazać również informację o najniższej cenie (towaru lub usługi) obowiązującej w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Opisany sposób informowania o obniżce cen obowiązuje również w przypadku reklam (np. typu pop-up w Internecie).
Od ogólnej zasady przewidziane są dwa wyjątki:
Obniżanie ceny – rozporządzenie krajowe
Złudnym wsparciem w spełnieniu obowiązku informacyjnego jest rozporządzenie wydane na podstawie wspomnianej ustawy4. Treść jego § 3 ust. 1 i § 10 ust. 3 powtarza bowiem de facto to, co wynika z przepisów wyższej rangi, tj. ustawy. Jedynie § 3 ust. 2 rozporządzenia można uznać za wskazówkę, co do miejsca uwidocznienia wymaganej informacji o obniżce ceny. Przykładowo może być to cennik, katalog produktowy, wywieszka, przestrzeń obok zdjęcia albo nadruk na towarze lub opakowaniu. Z uwagi na użyte w przepisie wyrażenie „w szczególności”, listę miejsc należy uznać za katalog otwarty. Zgodne z prawem będzie zatem wskazanie tej informacji także w inny sposób zapewniający dobrą widoczność i łatwą dostępność dla konsumenta np. obok zdjęcia produktu na stronie www.
Wytyczne Komisji UE i Prezesa UOKiK
W poszukiwaniu praktycznej interpretacji wymogów warto odnieść się do artykułu 6a dyrektywy Omnibus i wytycznych Komisji5, które pozwalają lepiej zrozumieć sposób stosowania zdawkowych przepisów krajowych.
Dzięki wytycznym dowiadujemy się, że obniżka ceny wymuszająca obowiązek informacyjny może być ogłoszona na różne sposoby: w ujęciu procentowym („-20%”), kwotowym („100 zł mniej”), graficznym jako przekreślenie („200 zł 300 zł”), a nawet poprzez odniesienie do składników ceny np. „taniej o VAT”. Z kolei obejmując promocją część asortymentu, kategorie podlegające obniżce powinny być wyraźnie sprecyzowane (np. hasło „ -50 % na produkty słodkie” może być uznane za mało dokładne, ponieważ może odnosić się zarówno do owoców, czekolady, jak i słodkiego wina).
Zawiadomienie Komisji wyjaśniło również jak należy informować o obniżce cen w przypadku sprzedaży za pośrednictwem różnych kanałów lub punktów sprzedaży (np. prowadząc sklep stacjonarny i online). Obowiązek informacyjny dotyczy wówczas odrębnie każdego kanału sprzedażowego bądź punktu sprzedaży – indywidualnie należy ustalić najniższą cenę z ostatnich 30 dni względem sprzedaży przez Internet, indywidualnie dla sprzedaży stacjonarnej.
Wytyczne wymieniają również okoliczności, w których przedsiębiorcy są zwolnieni z informowania o obniżce ceny:
Podsumowanie
Jak zadeklarował Prezes UOKiK6, Inspekcja Handlowa (IH) będzie kontrolować zarówno sklepy stacjonarne, jak i działalność e-commerce. W przypadku naruszeń trzeba liczyć się z ryzykiem wysokich kar pieniężnych nakładanych przez IH (do 40 000 zł przy „recydywie”7) i Prezesa UOKiK (nawet do 10% obrotu na podmiot8 i do 2 000 000 zł na osobę zarządzającą9).
Alicja Michałowska
prawnik w Centrum Prawa Żywnościowego i Produktowego A. Szymecka-Wesołowska, D. Szostek sp.k.
* źródło: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2 005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (Dz.U. L 328 z 18.12.2019, str. 7—28).
2 źródło: Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.2581).
3 źródło: Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz.U.2023.168).
4 źródło: Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 19 grudnia 2022 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług (Dz.U.2022.2776).
5 źródło: Zawiadomienie Komisji – Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania art. 6a dyrektywy 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony konsumenta przez
podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (C/2021/9328; Dz.U. C 526 z 29.12.2021, str. 130—140).
6 źródło: https://uokik.gov.pl
7 źródło: Art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz.U.2023.168)
8 źródło: Art. 106 ust. 1 pkt 4) ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2021.275 ze zm.)
9 źródło: Art. 106b ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2021.275 ze zm.)
Od ogólnej zasady przewidziane są dwa wyjątki:
- jeżeli towar lub usługa były dostępne krócej niż 30 dni, to informacja o najniższej cenie dotyczy okresu od dnia rozpoczęcia oferowania towaru lub usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki (z wyłączeniem wznowienia sprzedaży);
- jeżeli obniżka ceny dotyczy towarów ulegających szybkiemu zepsuciu lub o krótkim terminie przydatności (np. produkty spożywcze – jogurt), to informacja o najniższej cenie dotyczy ceny sprzed pierwszego zastosowania obniżki (cena pierwotna).
Obniżanie ceny – rozporządzenie krajowe
Złudnym wsparciem w spełnieniu obowiązku informacyjnego jest rozporządzenie wydane na podstawie wspomnianej ustawy4. Treść jego § 3 ust. 1 i § 10 ust. 3 powtarza bowiem de facto to, co wynika z przepisów wyższej rangi, tj. ustawy. Jedynie § 3 ust. 2 rozporządzenia można uznać za wskazówkę, co do miejsca uwidocznienia wymaganej informacji o obniżce ceny. Przykładowo może być to cennik, katalog produktowy, wywieszka, przestrzeń obok zdjęcia albo nadruk na towarze lub opakowaniu. Z uwagi na użyte w przepisie wyrażenie „w szczególności”, listę miejsc należy uznać za katalog otwarty. Zgodne z prawem będzie zatem wskazanie tej informacji także w inny sposób zapewniający dobrą widoczność i łatwą dostępność dla konsumenta np. obok zdjęcia produktu na stronie www.
Wytyczne Komisji UE i Prezesa UOKiK
W poszukiwaniu praktycznej interpretacji wymogów warto odnieść się do artykułu 6a dyrektywy Omnibus i wytycznych Komisji5, które pozwalają lepiej zrozumieć sposób stosowania zdawkowych przepisów krajowych.
Dzięki wytycznym dowiadujemy się, że obniżka ceny wymuszająca obowiązek informacyjny może być ogłoszona na różne sposoby: w ujęciu procentowym („-20%”), kwotowym („100 zł mniej”), graficznym jako przekreślenie („200 zł 300 zł”), a nawet poprzez odniesienie do składników ceny np. „taniej o VAT”. Z kolei obejmując promocją część asortymentu, kategorie podlegające obniżce powinny być wyraźnie sprecyzowane (np. hasło „ -50 % na produkty słodkie” może być uznane za mało dokładne, ponieważ może odnosić się zarówno do owoców, czekolady, jak i słodkiego wina).
Zawiadomienie Komisji wyjaśniło również jak należy informować o obniżce cen w przypadku sprzedaży za pośrednictwem różnych kanałów lub punktów sprzedaży (np. prowadząc sklep stacjonarny i online). Obowiązek informacyjny dotyczy wówczas odrębnie każdego kanału sprzedażowego bądź punktu sprzedaży – indywidualnie należy ustalić najniższą cenę z ostatnich 30 dni względem sprzedaży przez Internet, indywidualnie dla sprzedaży stacjonarnej.
Wytyczne wymieniają również okoliczności, w których przedsiębiorcy są zwolnieni z informowania o obniżce ceny:
- stosując generalne hasła marketingowe (np. „najniższe ceny tylko u nas!”);
- w przypadku ofert wiązanych (np. „kup 2 i odbierz 1 gratis”);
- w odniesieniu do programów lojalnościowych (np. w ramach wykorzystania punktów lojalnościowych);
- oferując spersonalizowane preferencyjne warunki cenowe (np. z okazji rocznicy subskrypcji, indywidualnie dla danego konsumenta).
Podsumowanie
Jak zadeklarował Prezes UOKiK6, Inspekcja Handlowa (IH) będzie kontrolować zarówno sklepy stacjonarne, jak i działalność e-commerce. W przypadku naruszeń trzeba liczyć się z ryzykiem wysokich kar pieniężnych nakładanych przez IH (do 40 000 zł przy „recydywie”7) i Prezesa UOKiK (nawet do 10% obrotu na podmiot8 i do 2 000 000 zł na osobę zarządzającą9).
Alicja Michałowska
prawnik w Centrum Prawa Żywnościowego i Produktowego A. Szymecka-Wesołowska, D. Szostek sp.k.
* źródło: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2 005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (Dz.U. L 328 z 18.12.2019, str. 7—28).
2 źródło: Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.2581).
3 źródło: Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz.U.2023.168).
4 źródło: Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 19 grudnia 2022 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług (Dz.U.2022.2776).
5 źródło: Zawiadomienie Komisji – Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania art. 6a dyrektywy 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony konsumenta przez
podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (C/2021/9328; Dz.U. C 526 z 29.12.2021, str. 130—140).
6 źródło: https://uokik.gov.pl
7 źródło: Art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz.U.2023.168)
8 źródło: Art. 106 ust. 1 pkt 4) ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2021.275 ze zm.)
9 źródło: Art. 106b ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.2021.275 ze zm.)
